Op zoek naar de begrafenis

De nacht in de home stay was beetje beroerd. Ik kon maar slecht in slaap komen, het bed is nogal hard en wat last van mijn ademhaling en heb uiteindelijk maar 2 paracetamolletjes genomen.

Daarna lukte het gelukkig wel.

Vanmorgen al op tijd wakker, maar ben blijven liggen totdat ik ook de kinderen in de huiskamer hoorde. Én ….. ik hoor ook de stemmen van Bosco en Devine.

Dus gauw eruit, wassen en aankleden. Bosco’s auto staat al een hele tijd te draaien. Heb het idee dat hij aan het wachten was op mij. Dat is handig, want nu kan ik met de auto naar Neighbours voor het ontbijt.

Dus haal ik mijn tassen op, want die moeten mee, anders moet ik die later nog weer ophalen. Maar Bosco nodigt me uit om nog een nachtje in hun huis te slapen. Ik twijfel, want het hebben van een eigen plekje bij Neighbours is wel heel handig.

Maar Devine werkt vanavond niet én dat is dan een mooie gelegenheid om de spelletjes te geven én ze uit te leggen. En ik kan ook eigenlijk niet weigeren.

Dus zet ik de tassen weer terug in de slaapkamer. Op hoop van zegen dan maar.

Ik ontbijt samen met het Zwitserse echtpaar. Die waren niet op de hoogte van mijn nieuwe slaapplek. Ze hadden welgezien dat er nu andere mensen in de kamer zaten. Vannacht werden ze wakker van het bonsen tegen een deur en Marcus is eruit gegaan om te checken. Hij had bedacht dat ik die kamer in wilde maar dat het niet lukte omdat die bezet was. Haha, heel lief!

Het wordt een gezellig ontbijt! Ze doen heel erg hun best om Engels te praten. Af en toe wordt het Duits, maar dat versta ik prima.

Na het ontbijt zit ik in de tuin, bloggend en wachtend op wat komen gaat.

Alexi heeft alweer een plan. Het Zwitserse echtpaar kan ons afzetten in Rwamagana bij de beurs. Daar kunnen we rondkijken én blijkbaar ga ik ook mee naar een begrafenis? En dan met een bus terug naar Kaborondo.

Ik vraag me af of we dan op tijd terug zijn voor het middagprogramma, maar laat het wel gewoon gebeuren.

Alexi is ook erg geïnteresseerd in de djembé’s en de Zalingo songs. In overleg met Gerjanne en Zalingo ga ik ze met hem delen.

Op de beurs lopen we een uurtje rond. Akagera Neighbours staat er met eten én we eten een heerlijke versgebakken chapati daar. Zalig!

Daarna neem ik afscheid van het echtpaar.

En dan begint de zoektocht naar de begrafenis! Voordat we een bus gaan pakken, ga ik eerst nog even langs een ATM. Voor de laatste keer geld pinnen.

Alexi loodst me een bus in naar de achterbank. Vlak voor vertrek zegt hij: we gaan er weer uit. De ceremonie waar hij naar toe wilde is al afgelopen. Dus nu is de

begrafenis in Rwamagana en daar zijn we al.

En moeten we dus op zoek naar de begraafplaats. Hij weet het wel ongeveer, maar moet het ook paar keer navragen. We dalen flink af naar beneden.

Ik heb geen tijd bijgehouden maar het heeft zeker een uur geduurd om de goede plek te vinden.

We zoeken een plek in de schaduw om het begraven te volgen. Er wordt gespeecht, gebeden en gezongen. Als de kist is gezakt, wordt er ter plekke cement gemaakt. Dat is het moment waarop Alexi zegt dat we weer gaan. Want dit gaat nog een uur duren. We begroeten, net als op de heenweg, andere familieleden.

Via een andere route klimmen we weer naar boven, waar we ook weer zeker een uur over doen. Ik heb gelukkig 2 waterflesjes in mijn tas, dus kan ik hem er ook één geven.

Op het busplein probeert hij een bus naar Kaborondo te zoeken, op zijn Rwandees. Geen kaartje kopen, gewoon je netwerk gebruiken. Een bus naar Kaborondo is er niet op dat moment en ik wil niet in de grote Ritco-bus. Dat weet hij en hij dringt dan ook niet aan. We gaan eerst naar Kayonza. Proberen we daar wel een busje naar Kaborondo te vinden.

Onder het wandelen hebben we een heel gesprek over begraven en dat hij dat tussen de bedrijven door probeert te doen. Zo is het leven, zegt hij, ik kan de toeristen niet vergeten.

Het hele gebeuren heeft wel indruk op hem gemaakt, ik zit in de bus naast een hele stille Alexi.

In Kayonza lukt het hem snel een busje te vinden. We moeten wel voorin, wat megakrap is in dit busje. Het is maar 20 minuten. Alexi presteert het om ons, nadat de bus is gestopt, 10 meter later af te laten zetten bij Neighbours! Dat hadden we makkelijk kunnen lopen! Ja, maar de chauffie vond het goed, zegt hij.

Hierna sluiten we gelijk aan bij de kinderen die met Devine en coach Lea aan het dansen zijn. Erg leuk! Ze gebruikt een tafel als djembé………………….

Daarna halen Alexi en ik de spelletjes die ik heb meegenomen op uit de homestay. Ik leg alle spelletjes uit en we spelen alles even kort met de kids. Ze komen hier morgen weer, maar ik wil graag vroeg weer in Kigali zijn.

Alexi schuift aan bij mijn diner. Hij gaat eten wat ik niet opeet. Wat helemaal prima is, want wat voor mijn neus staat is veel te veel. Daarna lopen we naar de homestay waar ik met de kindjes de foto’s van de dag doorneem.

Anotschka is al flink aan het gapen en ik begin ook. Maar als ik al op bed lig, hoor ik de kids nog steeds buiten……

Dagje Kaborondo

Ik heb eens een keer uitgeslapen, tot 08.30 uur. Nadeel is dat je dan gelijk hoofdpijn hebt, maar gelukkig bleef die niet hangen.

Lekker ontbeten in de Bingaloo, zo noemen ze hier de binnenplaats met de overdekte huisjes waarin het eten wordt geserveerd.

Bosco heel even geknuffeld (die laat je dus niet los). Dat moet een gek gezicht zijn, want hij komt maar tot mijn helft. Hij is druk met de catering voor de beurs in Rwamagana.

Met mijn zwarte take away koffie ga ik bij mijn kamer buiten zitten om te lezen.

Het duurt niet lang of Alexi staat voor mijn neus.

Hij wil dat ik even kom kijken naar de vrouwen die matten aan het maken zijn.

Dat ga ik natuurlijk doen. Ze hebben naast het kinderproject en hun moeders nu ook een kleine NGO die Akagera Neighbourhood heet. Het matten maken is daar een onderdeel van. Ze maken dat van bananenbladeren en rijstzakken. Die pulken ze helemaal uit elkaar. Manden maken hoort er ook bij en halskettingen.

Het Zwitserse echtpaar dat naast mij de kamer heeft, is er ook.

En Alexi zou Alexi niet zijn als hij ook niet al een vervolgplan heeft. Het Zwitserse stel wil naar de WOC giftshop dat zo’n 10 km verderop zit. Zij hebben een auto en dus stelt hij voor dat ik meega. Dat vinden we allemaal prima, en hij gaat zelf ook mee. Omdat het stel twijfelt of ze het wel kunnen vinden. Ik weet niet wat hij heeft uitgelegd, maar het zit gewoon aan de rechterkant van de hoofdweg.

Maar voordat we kunnen gaan, vertelt Alexi dat hij een fout heeft gemaakt. Mijn kamer is dubbel geboekt. Hij heeft natuurlijk ook al de oplossing. Ik ga een nachtje in de homestay, bij Bosco en Devine in huis.

En dan de volgende dag weer terug in mijn kamer. De homestay heb ik de vorige keer al gezien, maar nog niet van binnen.

Dus dat moet dan maar.

We gaan bij giftshop kijken en ik koop zowaar iets. Allerlei poppetjes gemaakt van bananenbladeren. Heel leuk, als ik er later mee op straat loop, willen alle kinderen het bekijken.

Daarna kijken we nog in de tuin van iemand. Die is van een dokter uit het ziekenhuis, in de vijftig, heeft geen vrouw en kinderen en dus heel veel tijd, volgens Alexi. Het is een prachtige tuin! Als ik de dokter aan het eind van de dag ook zelf spreek, vertelt hij dat hij er al 12 jaar mee bezig is. En hij heeft net twee Nederlandse dokters uitgezwaaid, Mieke en Maaike. Haha, die namen horen bij mij in Rwanda, grappig.

Daarna loop ik met Alexi en mijn bagage naar de homestay. Als ik daar geïnstalleerd ben, loop ik naar Elie. Die verhuisd is én tot mijn verrassing nu een groot huis heeft! Met marmer op de vloer, een grote woonkamer incl. eethoek. Het huis staat op een compound met zes van deze huizen. Een rustige plek. Wat een verbetering! Slaapkamertjes voor iedereen en een washok binnen. Er is net geverfd en ze zijn de omgeving nog aan het bestraten. Ik heb 6x gezegd hoe mooi ik het vind. Fijn voor ze!

We drinken African tea en Pacifique heeft chips (halfkoude friet) gemaakt.

Daarna spelen we een paar potjes memory met de familie én de buurkinderen die allemaal binnen komen vallen.

Elie ziet er een stuk beter uit dan de vorige keer. Komt door de vakantie, zegt hij.

Daarna loop ik weer terug naar Neighbours en moet Alexi met mij meelopen naar de home stay omdat de batterij van mijn telefoon leeg is. Ik heb niet goed bedacht welke spullen handig zouden zijn om mee te nemen. Dus powerbank mee, sokken aan, lange mouwen en weer terug naar Neighbours voor het diner.

Dat eet ik in de tuin, onder een geweldige sterrenhemel!

Daarna krijg ik het koud en ben ik wel klaar met de dag. En weer moet Alexi dan dus met me meelopen. Hij doet dat vol overtuiging. Bij de home stay lopen 3 honden én daar heeft hij het niet zo op. De honden zijn hartstikke lief, maar hij reageert er verkeerd op. Hij snapt het gedrag niet, ik denk dat dat vaak het probleem is hier met honden. Ze zijn handig voor de bewaking, maar hoe je ze opvoedt is een ander verhaal.

In de home stay blijken Igor en Anotscka nog wakker. Het zoontje en dochtertje van Bosco en Devine, wat een leuke kids! Igor is 6 en spreekt goed Engels. Anotscka is 3 en dol op gasten.

Maar ik ben moe én ga eerder naar bed dan de kids.

Bijna Kaborondo gemist!!

Het is donderdag 12.00 uur en ik ben onderweg naar Kabarondo, de woonplaats van Elie.

Dinsdagmorgen al op tijd vertrokken uit Karongi, na afscheid genomen te hebben van Gerjanne op het busplein.

Op de ochtend van vertrek kreeg ze foto’s en filmpjes van Mutayoba, Flappie heeft puppy’s gekregen! Hoeveel was niet te zien, ze was in een hol gekropen met ze. Maar inmiddels weet ik dat het er 9 zijn!! Arme Flappie! En sterkte voor Gerjanne, het zal een hele klus zijn om ze allemaal een goed plekje te bezorgen.

Zalingo wil er wel een, zegt hij. Ik vraag me nog af hoe dat beestje in Kigali komt. Het zou voor Zalingo wel heel leuk zijn, gezelschap om hem heen.

De reis gaat prima. Het busstation in Kigali is niet op te komen, zó druk is het. Dus stap ik gelijk bij het begin uit.

Ik was natuurlijk al daarvoor gespot door een bagagejoch, die ik al had gezegd dat hij even moest wachten. Maar nu we hier al uit stappen, geef ik hem toch maar mijn backpack. Mieke, ik had even daarvoor al Hubert/Patrick een berichtje gestuurd, maar die was niet “available”.

Moet ik alsnog het hele busplein over “rennen” want de taxi die hij wil, staat aan de andere kant. Maar goed, it is a very good driver!

Als ik in de taxi zit na hem wat geld gegeven te hebben, loopt hij er nog de hele rit op het busplein én daarbuiten naast, discussiërend met de taxidriver over geld. Hij wil natuurlijk ook nog commissie van hem. Ik bemoei me er maar niet mee.

Zalingo komt ‘s avond nog weer mee-eten, gezellig! We hebben leuke gesprekken, soms wat lastig met de taal. Ik kom steeds meer van hem te weten. Ga het niet allemaal niet delen vanwege zijn privacy, maar ben weer onder de indruk van zijn verdere levensverhaal.

De woensdag besteed ik o.a. aan herpakken. Ik wil niet alles meenemen naar mijn volgende adres. En verder lezen en een middagje Spotify.

Eigenlijk zou Zalingo ook weer aansluiten ‘s avonds, maar die voelt zich beroerd. Moe, hoofdpijn en overgeven.

De volgende ochtend appt hij al om 06:00 uur dat hij nog steeds beroerd is.

Misschien is het malaria, zegt hij.

Ik denk dat het misschien ook zenuwen kunnen zijn. Zijn dochter komt eindelijk vanmiddag aan uit Burundi.

Om uit te sluiten dat het malaria is, moet hij zich gaan laten testen. Het zou wel heel beroerd zijn als je het gooit op zenuwen en het blijkt dan malaria te zijn. Dat risico moet je niet lopen.

Later blijkt het tyfus te zijn, ook niet fijn. Hij heeft medicatie van de apotheek.

Inmiddels zit ik bij Akagera Neigbours buiten, te wachten op mijn kamer. Ik had weer keurige instructies van Elie gekregen, met een spraakopname zelfs van wat ik tegen de chauffeur moet zeggen.

Maar ik was zo druk met deze blog, appen met Elie en Zalingo volgen, dat ik ineens het bord Kaborondo zie staan. Huh? Ik heb heel geen Kayonza gezien!!!!!

Dat was mijn ijkpunt, daarna zou ik zeggen dat ik er graag uit wilde bij Akagara Neighbours. Maar blijkbaar hoefde er daar niemand uit of in, dus is hij doorgereden. Dat scheelt ook veel tijd, want ik zou hier om 14.00 aankomen, volgens Elie. En nu is het 13.30 uur.

Mijn buurvrouw bevestigt dat ik Neighbours heb gemist. Dus stap ik snel uit op het busstation en neem een motor.

2000, zegt hij. Jammer, vriend, ik heb connecties hier en weet dat het 500 is.

Hij brengt me keurig naar Neighbours. Ik geef hem 500 en 100 als 1e geld voor een nieuwe helm. Want wat ik op mijn hoofd heb, is echt niet safe. Een volgende keer wil ik of een volgende Mzungu niet op zijn motor, met deze helm, zeg ik.

Ik kan mijn kamer nog niet in, het meisje van de schoonmaak is een examen aan het doen? En heeft per ongeluk de sleutel van de receptie meegenomen en nu kunnen ze niet bij de sleutel van mijn kamer.

Een ander meisje maakt even een andere kamer open zodat ik kan plassen én opfrissen. (ook gekots in deze bus, het heerst zeker).

En nu wacht ik op Elie en Pacifique om samen te lunchen.

Merk dat ik mijn eigen waterfles in de bus heb laten liggen, das wel balen.

Vervolg Elie:

Heerlijk bij gekletst met Elie en Pacifique!

En samen het supportplan met ze doorgesproken. Vooral Pacifique is hier heel blij en dankbaar voor. En ik ben blij dat ik de opleiding van één van de kinderen kan steunen, zodat zij kunnen sparen om land te kopen, zonder daar een dure lening voor af te sluiten. En zeker te stellen dat de opleiding afgemaakt kan worden. Win win, in mijn ogen.

Het wordt heel gezellig, Elie snapt mijn humor heel goed én kan daar ook zeker zelf in meegaan. En we vertalen alles voor Pacifique, zodat ze zich niet buitengesloten voelt. Deze keer krijg ik de speech van haar, super dat ze dat doet!

De kinderen weten nog niet dat ik er ben. Nog even rust in de tent, knap dat ze daar over nadenken.

Dorcas vermaakt zich nog steeds met de Mikado die ik vorige keer heb meegenomen. En nodigt hier ook steeds andere kinderen voor uit.

Morgen ga ik de kinderen zien! Heb nieuw spelletje mee, memory. Goed voor het geheugen en om Engels te oefenen.

Daarna check ik met Alexi mijn echte kamer. En dat is ook weer hilarisch. Als eerste gaat hij mijn lamp vervangen. Deze heeft fel wit licht en hij wil geel warm licht voor me regelen. Prima, vind ik ook fijner.

Dus gaat hij, terwijl ik mijn bagage daar weghaal, op een gammele stoel staan in mijn “oude” kamer en draait daar de lamp uit. Vervolgens komt hij met een hele hoge én ook weer gammele kruk mijn kamer binnen. Ik vraag of dat wel veilig is.

Ja, zegt hij, ik mag 3x vallen op een dag. Hoeveelste keer is dit dan? De 1e…… ik hou de kruk wel vast!

Vervolgens checkt hij de badkamer, geen zeep. Terwijl hij dat gaat halen, check ik toiletpapier. Dat is er wel!

Dan volgt er een zoektocht voor de beste plek voor de mosquito-stekker. Uiteindelijk besluit hij die achter het hoofdeinde van mijn bed te doen. Daar ga ik hem straks weer weghalen, ik hoef dat niet zo dicht bij mijn hoofd.

Er zijn hier niet veel mosquito’s volgens hem. Maar ik voel al snel jeuk op beide voeten! Dus gelijk sokken aan en lange mouwen!

En ik krijg nog een handdoek uit de vorige kamer. Het is hem niet gelukt om die zoals die gevouwen lag op het bed mee te nemen, zegt hij.

Boeien….

Er is een mega irritante vlieg in mijn kamer……..

Om 20.00 uur krijg ik berichtje van Zalingo. Zijn dochter en zus zijn veilig aangekomen en liggen al te slapen. Zelf gaat hij bij de buren slapen, er is nu geen plek meer bij hem thuis. Hij is heel blij

dat ze er zijn. It is a big joy to me now!

Er is een mega irritante vlieg in mijn kamer waar ik, helaas voor hem, moordneigingen van krijg……

Daarna mijn bed in, lekker slapen!

Ik benieuwd wat er morgen in petto is.

De grote finale

Ga er maar even voor zitten, dit wordt een lang verhaal!

Vandaag was de dag van de grote finale!

Vandaag trouwt Kabodiko en die had gevraagd of de dansgroep van de zaterdag wil komen optreden.

Daar hebben wij zelf de djembé’ spelertjes aan toegevoegd. Het duurde een tijd voordat we wisten of hij dat wel wilde, maar uiteindelijk vond hij dat een goed idee!

Gisteren hebben Gerjanne en ik een kado bedacht. Het is gebruikelijk om geld en/of voedsel te geven. Eerst was het plan om voedsel te geven, maar daar moest een kado bij. Er was nog een wat grotere fotolijst. Toen wilden we er nog wat geld bij doen met een kaart. Vervolgens bedacht Gerjanne dat we misschien van het geld hartjes konden vouwen én bedacht ik dat we dat dan wel in de fotolijst konden doen. We hebben dus vanmorgen eerst geldhartjes zitten vouwen, bloem ervan geplakt, steel getekend en vlinderstickertjes erbij. In het Kinyarwanda de tekst Let love grow erbij geschreven. Zag er superleuk uit! Vervolgens moest er inpakpapier om, dat hadden we niet, maar wel een kitengke (grote lap stof). Dus die er omheen gevouwen en met een reep stof nog mooi gestrikt. Gokje dat nog geen enkele Rwandees ooit zo’n uniek kado heeft gekregen. Wij zijn er uiterst tevreden over.

Na 10 uur druppelen de 10 dansers en de 8 gekozen djembéspelertjes binnen. Ze zien er netjes uit, hebben “mooie” schoenen mee en hebben er zin in!

Er moet nog veel gebeuren voordat we richting de bruiloft gaan. Bijkomend detail is dat je hier nooit weet wanneer iets begint of eindigt en dat maakt iets organiseren nogal lastig. Maar we beginnen vol goede moed. Eerst moet iedereen er zijn, voordat we kunnen gaan oefenen. Om ervoor te zorgen dat ze niet vies worden, laten we ze binnen spelletjes doen.

Als de dansers er zijn, hebben we er 1 teveel! Er blijkt een tweeling gekomen te zijn, waarvan er één in de dansgroep zit en de ander op de zaterdag altijd komt lezen. Ouders hebben hen allebei gewoon gestuurd. Dat moet dus eerst besproken en uitgelegd te worden. En helaas moet er dus één naar huis.

Terwijl Gerjanne dat regelt, zitten Soraya, Didier en ik nog met de djembéspelertjes binnen en zijn de foto’s op mijn telefoon mega interessant.

Als de dansgroep in de kleren zit, gaan die met Thérèse en Zalingo oefenen.

De djembékids gaan hun voeten wassen en omkleden. Allemaal een groene broek en een rood t-shirt aan. Het ziet er heel kleurig uit én dan kunnen ook zij gaan oefenen.

En dan ineens staat het bruidspaar voor de poort. Verwarring, was dat de bedoeling? Moeten we hier optreden?

Communicatie rondom deze bruiloft (en alle andere Rwandese bruiloften)is niet helder, afspraken en tijden blijven lang onzeker en wijzigen steeds, je moet hier een olifantenhuid én olifantengeduld hebben.

Er is iets misgegaan bij het maken van de foto’s en het bruidspaar heeft spontaan besloten foto’s te gaan maken bij ons.

Dat is natuurlijk een hele happening.

Helemaal geweldig wordt het als Kabodiko een foto wil maken op de schommels. Zijn bruid heeft nog nooit geschommeld!

Als het bruidspaar weer weg is, begint voor ons weer wachten op een seintje van vertrekken naar de trouwlocatie.

Dus gaan we weer naar binnen en doet Gerjanne wat activiteiten in de kring.

En dan komt er een seintje, kom maar!

De djembékrukjes zijn vanmorgen al naar de locatie gebracht. Zalingo en wat andere coaches nemen de djembé’s mee en wij gaan er in twee keurige rijen achteraan. Een rij dansers achter elkaar en een rij djembékids. We blijven natuurlijk wel Nederlandse juffen. Een wandeling door het dorp die veel bekijks trekt. Wat heeft Twiga dukina nu weer bedacht?!

Op locatie begint weer het wachten, en dat duurt vooral lang voor de kids.

Zij moeten buiten wachten namelijk.

Gerjanne en ik moeten binnen zitten als “belangrijke” gasten.

Ik zal de trouwlocatie even beschrijven. Op een open plek met losse aarde is met allerlei zeil een tent/overkapping gemaakt.

Daarin staat een allegaartje van stoelen en wij belanden op twee groene plastic stoelen. Let op: met nogal gammele poten en op aarde dat steeds wegzakt. Ik zak steeds verder weg en moet mezelf op de plek houden door met mijn voet te steunen op de stoel voor mij.

Bij te ver wegzakken verzet ik de stoel een paar keer en als er mensen achterlangs lopen die op mijn rugleuning steun zoeken, zak ik steeds schever weg. Één keer dreig ik echt helemaal om te kieperen omdat Gerjanne bij weglopen op mijn leuning duwt! De buurvrouw en Soraya die achter me zit, vangen me. Hilariteit alom, we zitten al pontificaal in beeld én dan zijn we ook nog Mzungus die van hun stoel vallen.

Er gebeurt van alles, allerlei “toneelstukjes” met vertegenwoordigers van beide families. Op een gegeven moment zijn we de bruidegom kwijt? Die zit niet meer naast zijn bruid en wij hebben dat even gemist. We zitten namelijk gewoon te kletsen, dat kan namelijk als je niet teveel lawaai maakt. De

bruid gaat wisselend op haar en zijn stoel zitten. Is dit een onderdeel van de ceremonie?

Even later zien we hem de “zaal” weer inlopen met een soort “bruidje” aan de hand.

Haha, Gerjanne vertelt net over het krijgen van een koe op je bruiloft, misschien is hij die buiten aan het ontvangen?

Maar dit is geen koe!!

Wat blijkt? Het zijn twee bruiloften! De zus van Kabodiko wordt weggegeven aan haar verloofde (of zoiets) . Er zitten dus geen twee, maar drie families in de zaal!

En het duurt en duurt maar……

Ondertussen maken wij ons druk over de kinderen die nog steeds buiten aan het wachten zijn met de coaches. Die moeten onderhand echt gaar van het wachten zijn en al om 10.00 uur of eerder van huis zijn.

Het is inmiddels al half drie!

Gerjanne stuurt coach Phocas weg om biscuitjes voor ze te gaan halen. Die kunnen ze nog oppeuzelen en dan om 15.00 uur mogen ze eindelijk, eindelijk laten zien wat ze kunnen.

Vanaf dat moment is het ongelofelijk genieten.

Ze doen het megagoed en iedereen wil ze filmen en op de foto zetten.

Daarna start het “buffet”. Alle gasten mogen eten gaan halen. Dat gaat gestructureerd rij voor rij op basis van belangrijkheid. Betekent dat Gerjanne en ik vrij snel aan de beurt zijn, maar de kinderen pas als laatste. En die tent zit stampensvol, dus dat gaat nog heel lang duren en is het maar de vraag of er dan nog eten voor ze is. Het is ook de hele week al onduidelijk of de kinderen wel eten zullen krijgen.

En dus besluiten we samen dat we daar voor gaan liggen! Als wij aan de beurt zijn, ga ik als eerste en trekt het 1e kind met me mee en laten we alle andere kinderen daarbij aansluiten. Wij horen bij elkaar, we zijn hier samen.

Gerjanne sluit de rij én moet echt haar best doen om andere volwassenen de kinderen niet van hun plek te “beroven”. Je komt niet aan onze kanjers!

Als de eerste paar kinderen eten op hun bord krijgen én ik zie dat het loopt, sluit ik met Zalingo aan achteraan deze rij.Didier en Isaac vinden het helemaal geweldig!!

Er zal vast nog lang over nagepraat worden in het dorp, positief of negatief. We hebben ons wel wat Nederlands gedragen namelijk.

Maar onze kinderen hebben vandaag een goed bord eten binnen gekregen.

Daarna is het eigenlijk afgelopen en willen we de kinderen naar huis gaan sturen zodat ze voor het donker thuis zijn.

Maar Kabodiko heeft nog een verrassing.

Voor alle kinderen en ons is er bij zijn huis nog een verrassing: een Fanta voor iedereen. Dat gaan we natuurlijk nog even doen én dan snel met iedereen weer in optocht naar het centrum!

De coaches waren super vandaag! En Zalingo was helemaal geweldig! Hij heeft tijdens de bruiloft, vooral rond de kinderen, veel geregeld.

De kids zijn dan ook helemaal weg van hem en wij ook! Wat een kanjer!!

Gelukkig gaat hij hier weer terugkomen!

Ik duik nu eindelijk mijn bed in met een ongelofelijk dankbaar en trots gevoel!

Trots op Gerjanne die de uitdaging aandurfde om mee te gaan met mijn plan!!

Dankbaar voor Landry die me op het spoor zette van Zalingo.

Dankbaar voor alle sponsors!!!

Dankbaar en trots op Zalingo die het echt niet gemakkelijk heeft gehad met het maken van de djembé’s. Die tijd heeft gemaakt om 2 weken vrijwillig hier te zijn en de hele tijd gewoon doet wat hij heeft beloofd. Die de kids en anderen hier een hele leuke tijd heeft bezorgd! Die 4 geweldige songs heeft geschreven en waar we al effecten van zien in de mindset van sommigen. En die van plan is betrokken te blijven!

Megatrots op alle kids!!

En verbaasd en trots dat het me is gelukt!

Hier kan ik weer een hele tijd op teren……

Nu een paar dagen relaxen aan het Kivu meer (geen blog is het plan). En dan door naar Kigali en later naar Elie.

Hup! Mijn bed in!

Vissersboten, Manfred Seth én final goodbye

Vanmorgen vroeg uit veren om 06.00 uur. Het is de vorige twee keer niet gelukt om de vissersbootjes van Lake Kivu te zien. Maar nu gaan we er naar toe!

Zalingo is vorige week al een keer naar het meer gewandeld en trof toen geen vissersbootjes. Het meer gaat elke maand ook een paar dagen dicht en dat was toen het geval.

Maar nu vertrekken we met zijn drieën om 06.30 om er naar toe te wandelen en de vissersboten binnen te zien komen. Ombeni is al eerder vertrokken, want we willen vanavond sambaza (hele kleine visjes) eten. En dus wil hij er op tijd zijn om die te kopen.

Het lukt ons om binnen het uur bij het meer te zijn. Onderweg prachtig zicht op het meer vanaf de hoge stukken.

En gelukkig, er komen nog vissersboten aan! Het was niet zo’n goede nacht om te vissen. De boten die ik heb gezien, hebben 1 teiltje met visjes. En het liefst verkopen ze dat in één keer.

Het duurt een tijdje onderhandelen met verschillende vissers, maar dan koopt Ombeni vis. Wel wat meer dan Gerjanne eigenlijk nodig heeft voor het avondeten, maar vooruit.

Zalingo koopt nog een zakje met iets grotere visjes, die noemen ze hier tilapia.

Nadat we daar een hele tijd zijn geweest, vervolgen we met zijn drieën onze wandeling en gaan we op weg naar Manfred Seth. Voor wie de blog al langere tijd volgt, toen ik hier woonde en werkte, kent zijn verhaal. Voor de nieuwere lezers nog een keer kort. Manfred Seth is een Duitse man en een verre nazaat van Richard Kandt. Kandt was één van de eerste witte mensen die in Rwanda kwam. Hij staat in de geschiedenisboeken van Rwanda. Er is een Richard Kandt museum in Kigali én Manfred Seth woont nu grotendeels in het huis van Kandt, hier in Shangi. Een prachtige plek! Ik heb het al eens vergelijken met de filmscenes van Out of Africa. Zalingo mocht er vorige week niet naar binnen. Maar Gerjanne heeft Manfred gisteren al gevraagd of we langs kunnen komen en dat was helemaal prima. We rekken onze aankomst met ergens onderweg nog een keer stilstaan en kletsen (Zalingo blijft betrokken bij Twiga dukina!) , maar dan zijn we om half 9 toch bij Manfred.

Zalingo is heel blij om er eindelijk te zijn! Die had het verhaal van Landry natuurlijk al meegekregen en nu is hij er zelf.

Ze zitten beiden al snel gezellig in het Frans te praten. Maar dat moet toch maar Engels worden, want zo kunnen Gerjanne en ik het niet volgen.

Ik heb het verhaal al 2x keer gehoord, maar kan er elke keer nog echt geïnteresseerd naar luisteren.

Manfred komt tot de conclusie dat hij meer Afrikaans is dan Zalingo, want hij is al 57 jaar in Afrika (hij heeft echt in heel veel Afrikaanse landen gewoond en gewerkt) en Zalingo is 40.

Na zijn verhaal maken we nog een wandeling over het landgoed. Zalingo wil heel graag terugkomen en aan het water zitten met zijn gitaar om songs te schrijven. Ik wil wel mee om gewoon daar te zitten en dan uren rond te kijken én naar zijn liedjes te luisteren.

Manfred is nog steeds bezig om het te verkopen, hij is ook echt de laatste nazaat. Het is dus maar afwachten of deze plek een volgende keer in Rwanda weer te bezoeken is. Ik prijs me gelukkig met vandaag.

We komen nog weer op zijn veranda om in het gastenboek te schrijven én dan laat hij ons ook nog heel even in zijn huis kijken. Ook leuk!

Hij gaat nog rozen stekken voor Gerjanne voor in de tuin. Die kan ze over een week of vier op komen halen.

En dan moeten we echt terug gaan lopen! Dat is zeker weer een uur lopen en het is inmiddels flink warmer geworden.

‘s Middags de laatste middag met de kids. Isaac is er niet, die is druk met de bruiloft van Kabodiko morgen. Daarover morgen meer. Dus neem ik één van de activiteiten voor mijn rekening, het schommelen met de tafel van drie. De middag verloopt prima!

We maken aan het eind nog een paar video’s van de Zalingo songs. Om iedereen goed aan het zingen te krijgen, vertel ik dat ik de video’s aan mijn klas ga laten zien én die willen natuurlijk kinderen zie die goed meedoen. Nou, dat is gelukt!

En dan volgt toch het moment van afscheid nemen van mij en Zalingo. We staan samen bij de poort. Zalingo zegt later dat hij in de ogen van de kinderen emoties zag bij dit ‘goodbye’ zeggen.

Het is altijd een lastig moment, voor mij én voor de kinderen……..

Aftellen…

Gisteren geen blog geschreven. Mijn internetbundel was op. Om die weer te kunnen kopen, moest er geld op mijn telefoon worden gestort, Mobile Money. Gerjanne probeerde dat te doen, maar dat lukte niet. De winkel van Dominique, waar je dat ook kunt regelen, was dicht op dat moment. Dan maar wachten tot de volgende dag.

‘s Avonds nog wel even via de WiFi van Gerjanne mijn appjes nog even gecheckt.

Gisterochtend bezochten we Ernestine (doof meisje) waar ook Samuel (blind jongetje) met zijn moeder en juf Donathe waren.

Beide kinderen gaan naar speciaal onderwijs door bemiddeling van Gerjanne.

We hebben met ze gekletst en de rapporten bekeken. Helaas blijven beide kids zitten, maar gelukkig hebben beide kids heel veel zin om als ergens in september de school weer begint (niemand weet wanneer dat is) terug naar school te gaan. De ouders zijn erg dankbaar voor het onderwijs dat hun kinderen kunnen krijgen.

Ernestine heeft me een naam in gebarentaal gegeven én Samuel mocht heel even een stukje meerijden op de motor met Adolphe.

Mutoyoba en Adolphe reden ons vanmorgen, hilariteit bij beiden toen bleek dat ze allebei dezelfde jas aan hadden. Knalrood! Wel mooi plaatje op de foto’s.

Van de moeder van Ernestine kregen we een grote tas vol groene bakbananen en pinda's mee. Als blijk van waardering.

De tas komen ze binnenkort een keer ophalen.

‘s Middags weer met de kinderen én ontvingen we een speciale bezoeker. Iemand van Nyamasheke district die heel nieuwsgierig was naar het djembé project. Én, deze man is een eigen NGO gestart voor girl empowerment én wellicht kunnen Gerjanne én hij op termijn elkaar aanvullen en samenwerken. Hij is onder de indruk en vooral ook van de liedjes van Zalingo. Krachtige boodschappen zijn het!

Vandaag is er in de ochtend geoefend met de dansgroep en Zalingo.

Vanmiddag hebben we, net als gistermiddag, in circuitvorm gewerkt. De coaches doen toch liever één gerichte activiteit. Dus wisselen alleen de kinderen door. Voor hen is het wél leuk om zo kort en gericht iets te oefenen op een speelse manier.

Daarna wordt er nog door een paar volwassenen gedjembéd. Mooi om te zien hoe Zalingo bezig is Theofile mee te krijgen in het ritme van de djembé. Hij is slechthorend, maar door goed te kijken naar Zalingo, die met gebaren van ik en jij en vingers opsteken hem mee probeert te nemen, lukt het hem best goed!

Nog 2 dagen……..

Ik weet nu al dat ik de kinderen ga missen. Heb ze nu twee keer kort achter elkaar een periode meegemaakt. Een eventuele derde keer zullen er grotendeels of helemaal andere kinderen zijn………

Net als ik dit wil plaatsen, valt de stroom uit. Die schijnt vanmiddag ook een tijd weggeweest te zijn.

En…….. ik kan niet inloggen in mijn blog………ik probeer het morgenochtend nog een keer…….

Djembé2023: Start van de 2e djembéweek

De dag begonnen met weer een ochtendwandeling. Weer een ander pad, met mooie uitzichten én steile stukken, omhoog en omlaag.

Aan het eind vd wandeling lopen we nog even langs Modeste. Die is nog bezig met de djembékrukjes en de tafel van Gerjanne. Hij heeft één probleem: hij is het briefje met de maten van de tafel kwijt! Is inmiddels wel begonnen, maar is gaan twijfelen of het nu wel de goede afmetingen zijn. Het briefje gaat hij ook niet vinden, want wij herinneren ons nog dat hij het een stuk had uitgetekend en opgeschreven. Dus……

Modeste besluit dat hij meeloopt naar huis om even nog een keer te meten.

‘s Middags komen de kinderen. Na het rollenspel van vorige week, de bruiloft én de bus, hebben we bedacht om deze week in circuitvorm te gaan spelen. Dit hebben we ook bedacht om de coaches nog wat gerichter bezig te laten zijn. Door ze met een groepje langs de activiteiten te laten gaan, hebben ze de verantwoordelijkheid voor een kleinere groep kinderen én is er voor hen ook meer afwisseling in activiteiten.

Dus starten we eerst met vrij spel: de schommels hangen er, badmintonnen en er liggen ballen. De kinderen vermaken zich prima.

Daarna starten we gezamenlijk in een kring en zingen we met begeleiding van Zalingo op de djembé de Engelse liedjes. Vervolgens start het circuit. Er zijn 4 activiteiten: schommelen met daarbij de tafel van 3 opzeggen: dus 3, 6, 9 etc. Stuiten met de basketbal en tellen in sprongen van 10 tot 1000. Binnen getallen leggen in een getallenschema met doppen waar de cijfers in geschreven staan: 1025 bijvoorbeeld. En natuurlijk djembé!

Elke activiteit duurt 15 minuten en dan doordraaien. Het loopt lekker!!

Daarna in de kring de liedjes dje Zalingo voor Twiga dukina heeft geschreven.

We herhalen de drie die we al kunnen én we leren weer een nieuwe. Met als thema een motivatie voor de meisjes, dat je alles kunt worden wat je wil.

Er vliegt ondertussen een helikopter over en Gerjanne vertelt dat er misschien wel een vrouwelijke piloot in vliegt. Dat kan!

Maar dit stuit op “verzet” bij Fabrice, die ervan overtuigd is dat dat niet kan! Zijn woorden zet hij kracht bij met zijn wijsvinger. Hij kan er echt niet bij, meisjes kunnen géén helikopterpiloot zijn, no way!

Benieuwd hoe lang het duurt voor we hem gaan overtuigen.

Tijdens deze kring zijn ook al volwassenen aangeschoven. Voor hen zijn de liedjes ook goed om te horen.

Hierna gaan de kinderen naar huis. Gerjanne heeft een paar weken geleden een grote doos met kleine boekjes gekregen van Martine. Een Rwandese schrijfster/uitgeefster waar ze een paar jaar geleden al eens mee samen heeft gewerkt. Zij heeft van 10 titels 100 exemplaren gegeven. Nu in de vakantie kunnen de kinderen elke dag een boekje meenemen en de volgende dag omruilen. De meeste kinderen doen dat.

Als de kinderen weg zijn, gaan de volwassenen nog een tijdje jammen met de djembé’s. Leuk om te merken dat we ongemerkt steeds moeilijkere ritmes gaan spelen. Er sluiten weer wat mensen aan vanaf de straat, echt leuk! Emanuelle doet ook mee, hij is volwassen student bij Gerjanne én ook rasta. Ik zit naast hem en kijk verbaasd naar zijn handen. Hij kan met één hand het hele djembével laten verdwijnen! Tja, ze zijn natuurlijk gemaakt voor kinderen.

Om 17.00 uur stoppen we echt.

Woensdag is er weer gelegenheid voor ze.

Na het opruimen doe ik een videobelletje met kleindochter Nine. Ik doe dat buiten, zodat ze de omgeving ook kan zien.

Zalingo staat ook nog buiten met gitaar en een man iets te zingen.

Waarna ze samen spontaan voor Nine een liedje zingen. Jammer dat we dat niet opgenomen hebben!

En weer een dag voorbij. Nog een paar dagen en dan is Twiga dukina voor mij al weer voorbjj……… Nog even niet aan denken maar.