Weekend 27 t/m 29 december

Vrijdag een relaxt dagje. Gerjanne is op pad om uit te zoeken hoe ze kan blijven na 5 januari. Haar VSO periode is na 3,5 jaar echt afgelopen. Maar ze wil hier blijven en dus moet ze kijken of en hoe ze verder kan met werken én een visa. De afgelopen weken samen gebrainstormd over de opties die ze heeft. Ik blijf thuis, lezen, puzzelen, serie kijken. Het is ontzettend leuk om te zien hoe ze hier na al die tijd is gesetteld. Fijn huis, lees- en spelletjesclub voor de kinderen van haar nachtwaker, broertje en zusje van haar dagbewaker en wat kinderen uit haar buurt. Haar visie op de ontwikkeling van kinderen is spelen én bewegen. Door spel en beweging worden beide hersenhelften gestimuleerd en dat heeft weer invloed op de executieve functies én het leren. Dus doen ze veel motorische oefeningen als kruisloop, touwtje springen, stuiteren en overgooien met een balletje en spelletjes als memory, kwartetten, ganzenbord, mens-erger-je-niet en puzzeltjes leggen. Steeds als ze naar Nederland gaat, komt er weer een spel mee naar Rwanda. Mooi succesverhaal met een meisje dat voor de 3e keer in P1 moest starten omdat het lezen maar niet op gang kwam. Met veel motorische oefeningen en spel, bij Gerjanne en bij haar thuis en in later stadium leesoefeningen, kan het meisje nu lezen!
Ik neem straks wat spelletjes mee naar Kabarore.
Haar dagbewaker Mutuyoba is een ontzettend leuk joch van 22. Hij is een drop-out van school , heeft maar 3 jaar basisonderwijs gehad met als voornaamste oorzaak zijn onstabiele thuissituatie in die tijd. Maar Gerjanne heeft hem Engels geleerd en hij haar Kinyarwanda, door middel van memorykaartjes. Hij doet verder allerlei extra klussen, als naar de markt, wassen, de tuin, schoonmaken en koken als er een feestje is. En is haar vraagbaak om steeds meer de cultuur te snappen en contacten op te bouwen in het dorp. Ze hebben samen een varken gekocht waarmee ze biggen fokken voor de verkoop. Er is een moestuin aangelegd waarin naast de gebruikelijke Rwandese producten nu ook boerenkool, sla en aardbeien staan. Bananenbomen zijn geplant.
Grootste compliment van hem naar Gerjanne: mijn brein sliep al die tijd, nu is dat wakker. Het is echt een slim joch dat heel volwassen zaken kan benaderen.

Zaterdag hebben we een feestje gevierd, 3/4 op zijn Rwandees en 1/4 op zijn Nederlands. Een Rwandees feestje gaat als volgt: er wordt eten gekookt (in dit geval door Mutuyoba), rundvlees in een saus van groente, knoflook en pinda (heerlijk!), rijst en friet met ui. Hij kookt dit buiten op hout in een gat in de grond. Is daar 2 dagen mee bezig. Gerjanne en ik hebben er gemengde sla en papaya bij gemaakt. Van tevoren wordt er gevraagd wat je wilt drinken en daar wordt dan 1 flesje (groot of klein) van voor je gekocht. Het feestje begint met binnenkomen en wachten. Er wordt dan niet echt gepraat. Als iedereen er is, wordt er eerst gegeten. Na het eten is er spreektijd. Iedereen krijgt de gelegenheid om iets te zeggen, in dit geval was het terugblikken op 2019. Daarna zijn er kadootjes, Gerjanne heeft Kerstpakketten voor beide gezinnen. Ze neemt ook afscheid van haar nachtbewaker omdat ze deze nu zelf moet betalen. Financieel lukt dat niet. Als bedankje en als stukje zekerheid krijgt elk lid van zijn gezin een kip. Daar kunnen ze wellicht een handeltje mee opbouwen als ze verstandig zijn.
Behalve het gezin van haar nachtbewaker en de ouders, zusje en broertje van Mutuyoba zijn ook Dominique (haar buurman en motordriver) en zijn vrouw er. En Silver, een vriend die studeert in Kigali maar nu met Kerst in het dorp is. Als de kado’s zijn gegeven, maken we nog wat groepsfoto’s en daarna gaat iedereen weg.
Feestjes hebben hier een vast protocol, bij Gerjanne gaat het al iets losser maar daar heeft ze echt haar best voor moeten doen.

Ik ben hier nu sinds vorige week dinsdag en het loopt eigenlijk vanzelf. Gerjanne werkt tussendoor aan het bedrijf (consultancy, training, coaching op het gebied van spelen en leren) wat ze wil starten. Hebben steeds de opties die ze had besproken en het is wel duidelijk dat ze hier het meest enthousiast over is. Ook al is het de grootste sprong in het diepe die ze nu kan maken met nog veel onzekerheden. Maar soms moet je die sprong gewoon wagen. Ik zie en voel in ieder geval duidelijk dat dit Gerjanne ten voeten uit is. Volg je hart!
Ook al kan het betekenen dat het hier toch niet goedgekeurd wordt en het over een week gewoon einde verhaal is en dus back to the Netherlands.
Ze werkt nu aan haar website én contacten. Morgen (maandag) wordt voor haar een belangrijke dag. Dan gaat ze haar bedrijf online registreren, als dat lukt weet ze na 6 uur of dat is goedgekeurd. Daarmee (en met nog wat ander bewijsmateriaal) kan ze dan vrijdag naar immigratie om een nieuwe visumaanvraag te doen. Zo spannend!!! Het wordt erop of eronder.

Het is nu zondagmiddag, Gerjanne is hiernaast in de tuin van de kerk waar een ceremonie is voor een geboorte. Ik heb 3 van haar kinderen om tafel omdat ze haar spelletjes/leesclub heeft. Ondertussen appen we......Gerjanne: we volgen een protocol....... weet niet welke .....
Even later: best interessant......... ik: je moet wel opletten, he! Je bent nu al 10 minuten online........ Gerjanne: ik doe wat iedereen doet! En even later: ....... ik kan nu niet weg.........
Ik heb ondertussen de kinderen ontvangen. Het broertje en zusje van Mutuyoba zijn vrij genoeg. Het andere meisje dat er is, draagt een verhaal mee. Ze heeft me al eerder gezien en ik ken haar verhaal. Ze is 9, ernstig koppie, mager als een lat en ziet eruit als 5. Ze praat thuis wel maar hier en op school niet. Ze heeft een schuwe blik en houdt me goed in de gaten. Was best even schrikken voor haar toen ik de poort opendeed in plaats van Gerjanne. Maar ze stapt dapper naar binnen. En ik had al papier en kleurpotloden klaargelegd. Alledrie beginnen ze met patronen tekenen met beide handen. Na een tijdje pakt het oudste meisje een tienerblad in het Kinyarwanda (ze heeft haar basisschool al helemaal gedaan, maar...... het lezen was nog niet op niveau en dus is daarna weer in P2 (groep 4) begonnen en gaat komend jaar naar P4 (groep 6). Dat kan hier gewoon. En ze leest nu veel beter! Het broertje gaat puzzels maken. Daar schuif ik bij aan. En ga een beetje meedoen. Af en toe glimlach ik naar het kleine meisje dat nog steeds met 2 kleurpotloden tegelijk probeert te tekenen. Hou soms haar papier even vast. En ga dan zelf ook tekenen met 2 kleurpotloden. Ze volgt me op de voet. Dan moet ik de poort opendoen voor Gerjanne die bij het geboortefeest is weggegaan. De brede lach op het gezicht van het meisje als ze Gerjanne ziet, is onbetaalbaar!. Daarna is het gezichtje weer ernstig en dat blijft zo. Terwijl ik allerlei spelletjes speel (memory, kwartet, speed cups) met broer en zus, speelt het meisje met kinetisch zand en even later loopt ze door het huis terwijl ze een moeder speelt.
Tot slot drinken we thee met een stuk banaan, een stuk brood en een snoepje. Het meiske “pikt” het stuk banaan dat voor Gerjanne is bedoeld. Het eten gaat al schrokkend: lijkt erop dat ze continu honger heeft en gezien haar tengerheid waarschijnlijk ook flink ondervoed.
Daarna gaan ze naar huis.
Na het eten gooien we mijn USB vol met boeken, films en Kinyarwanda lessen.
Top!!

Maandag 30 december
Gerjanne is druk bezig met het online registreren van haar bedrijf. Met veel geduld, internet dat regelmatig wegvalt, helpdesk die er heel lang over doet om met een antwoord te komen en je je dus steeds afvraagt of je ze nu al wel/niet kunt herinneren, komt ze er in de loop van de ochtend doorheen. Daarna begint het wachten op goedkeuring, dat duurt 6 uur. Duimen maar!!
Ondertussen bak ik de pannekoekjes voor de lunch.
Na de lunch vertrekt ze naar het districtskantoor om daar haar plannen aan te kondigen en te kijken of ze vanuit dat kantoor mag werken in ruil voor sociale activiteiten die ze af en toe kan doen.
Gerjanne krijgt haar aanvraag online terug ter correctie. Haar bedrijfsnaam kan niet gekoppeld worden aan haar registratie...............

Oudjaarsdag
We hebben plannen gemaakt om deze dag te vieren met spelletjes en mandazi. Mandazi is een soort van oliebol dat hier gewoon het hele jaar wordt gemaakt.
Maar voordat het zover is, moet Gerjanne achter haar laptop om haar bedrijfje geregistreerd te krijgen zodat ze met dat certificaat voor de 5e januari naar de immigratiedienst kan voor haar nieuwe visum. En dit gaat niet vanzelf!! Het is nu half elf, ze is al vanaf half acht bezig en inmiddels met persoon nummer 5 in contact. Het enige wat ik kan doen is meeluisteren, vragen stellen en bevestigen, emotioneel supporteren (rustig blijven en doorzetten, Gerjanne) en koppen thee.

Half 1, na nog meer heen en weer gebel met nog meer personen, is het gelukt! Correctie doorgevoerd, haar bedrijfsnaam is toegevoegd en er wordt opnieuw gekeken naar haar registratie! Ze is superblij! Snelle lunch en dan kan ze nog op weg om een aanbevelingsbrief te halen op het district met handtekening van de vice major. En het huurcontract van haar huis met handtekening van haar landlord en lady. De rest van de dag kan ze hopelijk weer wat ontspannen. Morgen/overmorgen haar businessplan afschrijven en dan vrijdag met alles naar de immigratie voor een nieuwe visumaanvraag. Blijft spannend, vinden ze het nu wel een visum waard? Heb mijn vertrek hier om verschillende redenen uitgesteld en 1 daarvan was dat ik het niet fijn vond om haar in onzekerheid achter te laten. Grote bewondering voor haar, dit is echt wat ze wil. Zelfs na 3,5 jaar is ze het hier niet zat en kiest ze voor dit leven, alleen in het uiterste puntje van Rwanda in een afgelegen dorp met door haar raam in de verte uitzicht op Lake Kivu en Congo, haar eigen gecreëerde “familie” en een paar vrienden op flinke reisafstand. Geen organisatie meer om op terug te vallen maar wel grote passie om hier veranderingen op kleine schaal te brengen. Diepe buiging, Gerjanne, ik doe het je niet na.

Nieuwjaarsdag
Mijn terugreis naar Kigali! Ik zit dit nu bij ViaVia te typen na 8 uur reizen, pfffff. Ben om half 10 met de motor opgehaald, die was een kwartier te laat. En dus wil hij met vliegende vaart die tijd inhalen, denk ik. De wegen van Gerjanne naar de grote weg zijn ontzettend hobbelig en met grote gaten. En hij gaat echt vreselijk hard door alle mensen heen die van de kerk komen en de hele weg in beslag nemen. De busmaatschappij die ik moet hebben, blijkt vandaag niet te rijden. Dus wacht ik op de eerstvolgende andere bus die via Karongi naar Kigali gaat. Er is altijd wel iemand die dat voor je gaat regelen. En ja hoor, na 10 minuten kan ik instappen. Krijg een plek aangewezen ergens in het midden maar de buschauffeur en een man voorin roepen dat ik bij hen moet komen zitten. En dat blijkt een geweldige plek. Ik heb geweldig uitzicht hier en het grootste deel van de reis gaat langs Lake Kivu. De man naast mij heet Abdul en reist met zijn gezin naar Kigali voor familiebezoek. Hij ziet er slecht uit, denk dat hij ziek is. Hij moet onderweg ook medicijnen slikken. Maar hij spreekt redelijk Engels en is de gangmaker van de bus. En is erg zorgzaam voor zijn vrouw en kids. Heeft er geen problemen mee om mijn helm op zijn schoot te houden. Ik heb zelf 1 tas op schoot en de andere ligt tussen de chauffeur en mij in. Moet wel mijn benen in de knup leggen af en toe. Mijn rechterbeen kan naast die van mijn buurman, mijn linkerbeen moet ik optrekken op mijn stoel. Zes en half uur zo zitten, breekt je behoorlijk op. Maar af en toe gaat Abdul even bij zijn gezin kletsen of laat zijn kinderen even plassen en dan kan ik mijn benen even strekken. Onderweg gebeurt van alles: tot mijn grote verbazing gooit Abdul al het afval (plastic flessen, aluminium bakjes en papieren zakken) gewoon door het raam de bus uit! Dat vindt niemand raar. Dit blijkt niet in de natuur te blijven liggen, andere mensen ruimen dat weer op en verdienen daar een centje mee. Ja, zo kan het natuurlijk ook. De weg gaat slingerend afwisselend omlaag en omhoog en er zitten op hele stukken flinke gaten in de weg waardoor we ook op de weg zelf moeten slingeren om die te omzeilen. Met alle gevolgen: mijn achterbuurvrouw schuift in een scherpe bocht van haar stoel af het gangpad in terwijl haar al wat oudere kind net met de borst bezig is. Achterin spuugt iemand de boel onder (gebeurt regelmatig op deze reis) en dus stoppen we in de bewoonde wereld om daar schoon te maken. Verder schiet de achterklep open en moeten we achteruit rijden om de verloren lading op te halen. Maar uiteindelijk, na 7,5 uur zie ik Nyabugogo verschijnen. Bij het uitstappen bedank ik de buschauffeur en Abdul voor de reis. Als ik in de taxi zit, wat even duurde omdat de chauffeur met Ghadi van ViaVia wilde bellen om de weg te vragen, loopt Abdul nog even langs om te kijken of het gelukt is. Heel attent!
Bij ViaVia slaap ik dit keer op de slaapzaal omdat het verder vol zit. Ghadi heeft gister nog weer teruggebeld om te laten weten dat mijn kamergenoot een man is.
Geen probleem, hoop alleen dat hij niet snurkt!

Donderdag 2 januari
Mijn kamergenoot snurkt niet en ik slaap zomaar tot 09.00 uur i.p.v. om 06.00 uur weer wakker zijn. Lekker gedoucht! Ontbijten met Astrid. FOO Theo wil nog langskomen op de koffie maar ViaVia is voor hem te ver weg, half uur op de motor! En weer terug, dat kost hem ook veel geld!

Heb toch nog een heel gesprek met mijn kamergenoot als we allebei aan het inpakken zijn. Hij komt uit Antwerpen, woont nu in Brussel. is 4 maanden hier geweest voor rondreizen en wat werk voor een Belgische NGO. Eerste Afrika-ervaring en ook de 1e keer dat hij alleen reist (hij is eind 30, schat ik) , het is hem goed bevallen maar hij is ook blij dat hij vanavond weer naar huis vliegt.
Toch heeft het wel wat aangewakkerd, zegt hij. Gaat zich beraden op een jaar voor een NGO werken.
Blijf eigenlijk te lang kletsen met Astrid. Maar check dan toch uit en Ghadi belt een taxi (maar is gewoon een vriend van hem) om me naar Remera busplein te rijden. En daar wil hij 10.000 voor hebben. Nou echt niet!! Blijkbaar ben ik heel duidelijk want hij reageert met: oh, is dat teveel? Yep, dat betaal ik nog niet eens voor naar Nyabygogo wat nog 20 minuten verder weg ligt! Vertel dat ik vorige keer 4300 kwijt was. Dus maken we het deze keer af op 5000.
Kan gelijk in de bus stappen, helaas weer op een klapstoeltje. Deze hebben een lagere rugleuning en ik heb nu dus een flinke beurse plek op mijn ruggengraat en spierpijn in mijn armen en benen van mezelf in evenwicht houden en mijn tassen en helm sjouwen.
Maar......... het voelt top om in mijn centrum uit te stappen, mensen te begroeten, wat boodschappen mee te nemen en mijn huis binnen te stappen.
Alles in orde!
Paar dagen hier rommelen, benieuwd wanneer mijn manager me laat weten wat er volgende week op het programma staat.

Vrijdag 3 januari
Verstuur wat mails naar mijn manager en anderen. Ga mijn voorraden vandaag aanvullen op de markt, heb een hele lijst!

Zó benieuwd wat de komende weken op mijn programma staat. En zó lastig dat ik nu nog niet weet wat het is………
Heb met Rik en Caroline nog even de cultuurshock besproken. Bij Rik kwam deze na 3 maanden, bij Caroline pas na een halfjaar. Ik dacht dat ik er niet aan hoefde, maar na het verhaal van Caroline hou ik nog even een slag om de arm……

Ook omdat voor mijn gevoel gaat het echte, eigenlijke werk nu pas beginnen! Scholen in, klassen bezoeken waar ik ontzettend nieuwsgierig naar ben! Hele dagen op pad zijn. Wie gaat mijn motordriver zijn…….., ik hoop nog steeds op Augustin……… voor hemzelf én voor zijn gezin, maar ook voor mij vanwege zijn Engels, zijn hulp bij andere dingen. Niemand garandeert mij namelijk dat een andere motordriver wel van de drank kan afblijven!!
Nog een paar dagen in de wachtstand…….

Noot: “the views expressed in this blog are the author’s own and do not necessarily reflect those of VSO”