Verhuisd!
Dinsdag
Het verhuizen kwam vandaag onverwacht, mijn kamer werd geboekt door andere gasten. Ze hadden hem niet vastgezet. Niet eens zo erg want nu was er een stok achter de deur om mijn slaap/badkamer in het andere huis aan te pakken. Ik krijg een filmpje van het sauzen, met de mededeling over een paar uur kun je erin. Ooooh verf??
Ik ga wel eerst even polshoogte nemen, ze gebruiken hier namelijk verf met petrol erin en ik word daar nogal beroerd van. Daarom zijn we ook bij Bethany’s weggegaan, daar rook het dag en nacht naar die verf.
Maar dit is gewoon sneldrogende latex, dus dat is geen probleem. Bosco heeft een extra luchtgat in de kamer laten zetten en timmert er nog een hor voor. Hij hangt gordijnen op, mooi grijs, maar véél te lang! Wordt nog geregeld. Nieuw matras in het bed.
Nog geen kastje, tafel, stoel óf kapstokhaken, komt ook allemaal nog.
Mijn bagage gaat op een fiets die 2x op en neer gaat.
We verhuizen begin van de avond. Daarna nog even terug voor diner in het guesthouse.
Woensdag
Ontbijt doen we ook nog een keertje in het guesthouse en daarna gaan we naar het centrum om wat eten te halen om zelf te koken. Ik ga achter op de fietstaxi, wat de eerste keer was voor mij. Eerder had ik dat nooit nodig. De bikers in Kabarore hebben het vaak gevraagd, maar ik vond het toen prima om een loopje te hebben vanaf het centrum naar mijn huis.
Maar dit centrum is echt veel verder weg, dus stap ik op de fiets. Zalingo gaat zelf op de race/toerfiets van Akagara Neighbors. Er wordt verbaasd gekeken naar die Muzungu die op een fiets stapt, ze is niet bang! Haha, er wordt zelfs een filmpje gemaakt door een fietser achter mij, die het naar Bosco stuurt en die deelt het weer met mij. Toeristische attractie in Kabarondo.
Het is geen marktdag, maar er zijn wel wat vrouwen aanwezig met wat fruit en groente. We kopen het hoognodige: tomaten, uien, eieren, bananen, avocado. De rest komt morgen wel.
In een shopje kopen we nog wat zeep, een grote thermoskan (ik hou van heet water bij de hand te hebben), groene theeblaadjes. Terug bij Akagara Neighbours nog een avocado en chapati.
Ik heb de eer vanavond te koken en ik heb ontzettend veel zin in knapperige chapati met quacemole a la Gerjanne. We brengen alles eerst naar onze nieuwe stek en schuiven dan aan bij de lunch voor de kinderen. Ze weten inmiddels dat ze mij geen groot bord op moeten scheppen. Het is vaak rijst met bonen en een soort groentesaus, soms met een ei erbij. Of bakbananen, waar ik geen fan van ben. Maar…… ik eet alles, niet echt het moment om kieskeurig te zijn, voor de kids is het de enige maaltijd van de dag. Naast de pap met broodje die ze ’s morgens krijgen.
De middag besteden we aan de kids de nieuwe song te leren. Tekst door mijn Kinyarwanda leraar Munga, melodie door Zalingo. Ze vinden het een erg leuk lied, aanleren gaat vlot én dus maken we ook nog een video. Die een aantal keren over moet, omdat sommigen mensen niet snappen dat we aan het filmen zijn en dus tussendoor iets tegen de kinderen zeggen, of een sleutel willen geven, of door het beeld lopen. Maar als we kleine Meta (dochter van Bosco en Divine) de telefoon van Zalingo geven en haar naast mij laten “filmen”, lukt het om het hele lied ongestoord op de video te krijgen.
Daarna hebben we een meeting. Met als grootste punt hoe het zomerkamp officieel af te gaan sluiten én het slotuitje naar het Akagara National Park.
Over de afsluiting van het zomerkamp, doen we 2 vergaderingen. Het is belangrijk om aan de community en de lokale instanties te laten zien wat de impact van het zomerkamp is geweest.
Het is voor veel mensen hier nog niet duidelijk wat Akagera Good Neigbhours nu precies doet en er gaan ook veel roddels rond. Voor Summercamp hebben ze 12 brieven geschreven om (financiële) steun te vragen én op geen van die brieven is een antwoord gekomen! En toch zijn ze gestart. Met hun eigen geld én mijn sponsorgeld. En het district heeft de kosten van verblijf van 1 moeder op de Expo betaald, wat echt niet gebruikelijk is hier. Financiële steun komt helaas toch nog vooral vanuit het buitenland.
We zijn hier ook erg trots op één van de meisjes die haar nationale examen met een goed resultaat heeft gehaald. Doordat ze 3 jaar geleden weer naar school kon door de financiële steun voor schoollunches en schooluniform.
, is ze nu met goede cijfers geslaagd.
Vervolgens gebeurt er iets wat wij in Nederland niet zouden snappen. Je krijgt hier namelijk de uitslag van je examen én je krijgt een school toegewezen. Ze sturen haar naar de vakschool wood technology (timmermans opleiding) maar Aline wil computer, economie én wiskunde studeren……Op basis van haar gehaalde cijfers zou ze overal naar toe kunnen. Maar het systeem bepaalt nu anders. Het zit me niet lekker. Ik heb Elie (mijn Rwandese VSO collega) gevraagd of we dat nog kunnen veranderen. Er is een website waar je kunt solliciteren voor een andere school en Bosco heeft een gesprek aangevraagd met de DDE, de District Director of Education.
Ik blijf maar beetje pushen op het ondernemen van actie.
Het verhaal van Aline, het afmaken van haar secundaire school met goede resultaten, is een goed voorbeeld van de impact die AGN op haar leven heeft. Net als dat de kinderen nu de hele zomer van de straat zijn gehouden, eten hebben gehad én van alles hebben geleerd! Zowel mentaal als fysiek. We gaan dus zeker de afsluiting doen met kinderen, coaches, kids én belangrijke gasten. Met een laag budget. Dus geen tenten, gewoon in de hal, 1 kleine Fanta per persoon én napraten met de belangrijke gasten met 1 brochette en een flesje water of Fanta.
Het is ook wel beetje lastig om niet groot uit te kunnen pakken, maar wat je niet hebt, kun je niet uitgeven. Dan geef je ook een verkeerd beeld af, volgens mij. Zalingo komt nog met het goede idee om in de uitnodiging precies te zetten wat gasten kunnen verwachten.
En ook al hebben we nu flink bezuinigd op de kosten, het budget is nog steeds niet toereikend.
Ik kom voor mijn eigen activiteiten zelf al 200.000 Rwf tekort; €136,--. Ik kan hier echt niet aan bijdragen nu.
Bosco en Divine gaan de helft van het schoolgeld later betalen aan school en dragen nu 100.000 Rwf bij. We moeten nog ergens 100.000 Rwf (€ 68,--) vandaan zien te halen. Dat klinkt als peanuts, maar voor hier is het heel veel geld.
En op het moment dat we zitten te dubben, komt er een boeking binnen op het nieuwe gasthuis. Waar ik nu dus ook woon. Een stel dat 1 nachtje wil overnachten en ze zijn al onderweg…. Ehm…… dat gasthuis is nog niet klaar ??!! Blijkbaar heeft Booking.com het al op de website gezet?!
Dus stoppen we de vergadering en gaat Bosco met het team een gastenkamer daar poetsen en netjes maken. Bijkomend voordeel: een deel van wat de gasten betalen, gaat naar Akagera Good Neighbours. Dus wellicht zijn we wel al ietsje dichterbij.
De kinderen hebben gistermiddag van Zalingo geleerd om armbandjes te maken. Natuurlijk in de kleuren van de Rwandese vlag. Ze vinden het erg leuk en het is weer heel stil, volop concentratie.
Omdat ze het zo leuk vinden, heb ik bedacht dat we ook armbandjes maken voor de kids van de AVES Plus klassen. Om ze te bedanken voor het inzamelen van geld voor de grote schommel.
Terwijl ik dit zit te typen, wordt de stapel armbandjes op mijn tafel steeds groter.
En die schommel gaat er al snel komen. Gisteren hebben Bosco en ik overleg gehad met de timmerman.
Na 3x gevraagd te hebben óf ik niet voor verrassingen kom te staan tijdens het maken, zetten we de prijs vast. Het wordt niet alleen de schommel, maar ook een duikelrek in 3 hoogtes. En hij zegt ook nog toe dat het er staat vóór de opening?! Ik vind dat megasnel, bomen moeten nog gezocht en gezaagd worden én dat hout moet dan ook nog drogen. Maar goed, ik snap wel dat Bosco het héél graag wil laten zien op de opening.
Ik heb ze ook nog het telefoonnummer van Modeste gegeven, de timmerman van Shangi.
Duimen maar dat het lukt.
Ik ga zo even hier de hondjes knuffelen. We hebben ze namen gegeven: Cheetah, Tiger, Simba. De vierde pup houdt zich voorlopig nog ver van ons en de broertjes/zusjes. Dus heb ik bedacht dat we die Shy noemen.
De grote hond hier noemen we Bobby. Die springt met gemak over de muren én heeft zijn eigen route. Twee dagen hier, twee dagen bij Bosco, een dag bij de koe achter de muren.
We proberen ze beetje te trainen met wat commando’s als zit en blijf.
Ze zijn nu zover dat ze voor de deur gaan zitten/liggen. Grappig om te horen dat Theogene (broertje van Bosco die hier ook even woont) nu ook de honden bij naam probeert te noemen en te roepen. Waar hij eerst met verbazing naar ons stond te kijken, probeert hij het nu ook.
*Zaterdag*
Ik neem vrij vandaag! Dus hebben we geen wekker gezet. Zalingo is toch al voor zevenen vertrokken om te gaan hardlopen. Hij komt pas na negenen weer terug, maar wel met een zak mandazi’s. Lekker als ontbijt.
Daarna gaat hij alle was doen, gewoon buiten met de hand, koud water, en wasmiddel dat ze hier OMO noemen, muziekje aan op de telefoon. Hele klus, waar hij wel zeker twee uur mee bezig is. Ook onze schoenen worden grondig schoongemaakt. Ik heb nog nooit zulke witte tennisschoenen gehad, inclusief veters. Ondertussen reorganiseer en poets ik de keuken. Daarna een middagslaapje én om 15.00 uur gaan we naar het centrum om de laatste spullen te kopen. Aardappelschilmesje, 3 bakjes met schroefdeksel voor mijn noten en abrikozen. Een aardappelschiller én 3 kleine schilmesjes. Poederkoffie! , honing, mayonaise (heel belangrijk voor Z), worst, vlees, spaghetti. En een watertap van 20 liter. Normaal gesproken betaal je een bedrag voor de tap en een bedrag voor het water dat erin zit. Ik word gematst, ik mag de tap lenen én hoef alleen het water te betalen. Lief!
Zalingo kookt weer vandaag en laat mij zien hoe ze hier het vlees klaarmaken. Gewoon frituren in olie. Geen succes voor mij, het vlees wordt taai, ik krijg dat niet weg. De groentesaus en rijst smaken wel heel goed. Volgende keer gaan we het vlees koken.
Het is overigens de eerste keer dat ik hier vlees koop. Ik durfde dat nooit aan, maar nu ik binnen ben geweest bij de slager en heb gezien hoe schoon het is, kan ik dat wel vaker gaan doen. Als ik tenminste een goede manier vindt om het klaar te maken.
Mijn vlees gaat dus naar de honden, die er heerlijk van smullen met zijn vijven. Zelfs Shy begint nu mee te doen aan mijn knuffelminuutjes. Bobby is een grote hond, die het liefst op schoot wil.
Hij luistert prima naar mijn Nederlands, geen probleem. Ik heb nu regelmatig 4 honden voor mijn deur liggen en het liefst komen ze binnen. Dat gaan we dus niet doen!
Kabarondo is echt een leuke plek! De shopjes en de markt zijn netjes, de producten zien er goed uit. Dat was in Kabarore wel anders. Maar misschien komt het ook omdat ik daar pas eind van de dag naar de markt kon én nu was ik ’s morgens. Maar ook de shops zien er georganiseerd uit. Vandaag was ik in een shop die je de Rwandese Blokker zou kunnen noemen. Echt heel veel huishoudelijke materialen, netjes geordend op planken. En waar ik ook naar binnen kijk, het is echt overal netjes.
Theogene woont hier tijdelijk totdat zijn school begint én merkt op dat we wel veel spullen kopen. Die heeft nog niet doorgekregen dat we hier wat langer zijn dan de gemiddelde gast. Wanneer we koken, kan hij ook ervan mee-eten als hij wil. En ook de watertap staat tot zijn beschikking.
Ik heb een zitstoel uit de woonkamer gehaald én in mijn kamer gezet. Dat zit toch wat fijner dan steeds op mijn bed of op mijn vloer.
Morgen gaat Zalingo voor 3 nachten terug naar Kigali. Er zijn plannen om een coöperatie van professionele muzikanten op te richten en hij is daarvoor uitgenodigd. Ik zie dat hij daar heel blij mee is. En hij wil zijn huis checken. De landlord is overigens van plan veranderd, hij mag deze maand nog 60K betalen én dan volgende maand 70K. Wat Z. dus niet van plan is, zonder verbeteringen. Als het elke maand een discussie wordt, denk ik dat hij toch uit gaat kijken naar een ander huis. Wel echt heel jammer voor hem, weer verkassen. Maar misschien loopt het niet zo’n vaart. Afwachten maar…….
Hij zal ook wel 2 dagen motor gaan rijden om weer wat geld te verdienen. Hier verdient hij niets, doet het werk met kinderen en moeders vrijwillig. Maar zijn huur en kosten gaan natuurlijk wel gewoon door. …
Morgen dus nog een vrije dag voor ons samen én dan kijken hoe de week gaat verlopen. De afsluiting van het zomerkamp is donderdag en vrijdag is het uitje naar Akagera Park met iedereen. Als er geen kink in de kabel komt ……….
Poging 3 vanuit Nederland
Zaterdag
Ik zit op het dakterras van Nziza View. Net een uur aan mijn Kinyarwanda huiswerk gezeten. Heel voorzichtig beginnen mijn hersenen wat te onthouden. Gewoon maar met verstand op nul de opdrachten proberen te maken. Heb van de 1e 24 werkwoorden nu een spelletje gemaakt op papiertjes. Elke dag maar herhalen en ezelsbruggetjes proberen te vinden.
Ondertussen hebben Zalingo en ik van een songtekst van Munga (mijn online Kinyarwanda leraar) een song gemaakt. Een simpel liedje dat gaat over Kinyarwanda leren en Rwandees zijn. Met een song leer/onthoud ik wel makkelijker. We hebben de song opgenomen op een audio en naar Munga gestuurd. Die ging door het dak!
Nu zit Zalingo in onze kamer de volgende song te maken, voor Akagera Kids.
Eigenlijk willen we alle songs op gaan nemen in de studio. In een redelijke studio (dus niet de slechtste, maar ook niet de beste) kost dat 50.000 Rwandese francs per song! Blijkbaar maakt het dan niet uit hoelang je erover doet. Er zijn nu iets van 12 liedjes, dus reken maar uit: rond de 405,—
Das best nog een heel bedrag.
Ik heb nog niet helemaal duidelijk hoe je er dan daarna ook geld mee kunt verdienen. Op verschillende platforms zetten, zeggen Zalingo en Mike. Het zou mooi zijn als Munga de kosten van zijn song voor zijn rekening neemt.
Het zijn leuke zingbare liedjes in het Kinyarwanda met een boodschap erin, die in scholen én lesprogramma’s gebruikt zouden kunnen worden.
Hoop dat ik ergens dat balletje aan het rollen krijg.
Gisteren lag ik er weer af! Voor de 5e dag diarree en moe. Dus heb ik er een ORS en een diarreeremmer tegenaan gegooid én heel veel geslapen. Niet gegeten, alles stond me tegen. Zijn nog wel ‘s avonds de markt opgelopen om 2 appels en 2 sinaasappels te halen. Dat smaakte wél goed!
Vandaag voel ik me weer een stuk beter. Maar blijf even aan het fruit eten en water/thee drinken. En wat digestive biscuits, die smaken ook goed. De rest laat ik nog even achterwege.
‘s Middags rijden we op de moto naar downtown om materialen voor de moeders te kopen die geld hebben meegegeven. Het is me nog steeds niet duidelijk of dat voor de groep is óf voor een aantal persoonlijk. Laat ik maar even los: er wordt voor betaald.
Daarna rijden we naar het huis van Zalingo, een hele verbetering met zijn vorige huis. Groter, rustige veilige plek. Het is lastig voor mij om aan jullie uit te leggen hoe hij woont. Kale muren, beton op de vloer, lappen voor de ramen (wel schoon en heel, de slaapkamer heeft zelfs een hele kleurige). Slaapkamer heeft een mat met een matras op de grond en wat haken aan de muur. De woonkamer heeft wat plastic op de grond, een lage tafel en 3 krukjes, een klein kastje en een waterfilter. Er is een kleine ruimte om te koken, op houtskool. Een kleine ruimte om kleren te wassen. Een kleine ruimte om spullen om te bergen.
Kaal, maar netjes en georganiseerd. Het toilet, het in de grond, moet hij wel delen met anderen. Er is binnen zijn huis nog een ruimte achter dat toilet, hij heeft de landlord voorgesteld om daar een toilet te maken. Daar is nog geen reactie op gekomen.
Wel wil de landlord nu, na 3 maanden, de huur verhogen! Dan zal hij toch eerst met verbeteringen moeten komen, zegt Zalingo.
‘s Avonds gaan we nog naar een soort van concert. Ik had mijn verwachtingen wat te hoog. Zalingo had een uitnodiging en even avondje muziek had ik wel zin in . We kwamen terecht bij een Iers restaurant, waar buiten een groot podium stond. Dat het buiten was, was wel lekker. Op het podium stond een Engelse zanger op leeftijd, met muziek op de IPad en hij zong dan mee. Wel afwisselende genres; ska, rock, reggae, country. De Rwandese jeugd bleek in staat op alles te dansen. Hij deed me ontzettend denken aan de zanger in Love actually, die een comeback probeert te maken. Ik heb hem ook nog even gesproken: hij woont nu hier in Rwanda, want in Engeland is alles “bad”, zegt hij.
Ik denk dat er hooguit 50-60 mensen waren.
Zondag
We vertrekken vandaag naar Kabarondo, terug naar Akagera Kids.
Ik zit nu dit hier te typen, wachtend op Zalingo die een taxi aan het zoeken is.
Hij moest vanmorgen om 06.00 uur de moto wegbrengen, veilig neerzetten bij een vriend omdat we weer een tijd weg zijn.
Om 07.00 uur was het car free day hier in Kigali, wat betekent dat tot 10.00 uur wegen gesloten zijn. Hij moest dan ook voor een deel lopend terugkomen.
Hij heeft nog wat geslapen en toen inpakken en lunchen.
Ik hoor nu een taxi aan komen rijden……
We gaan dus op weg!
Maandag
We zijn gisteren laat in de middag aangekomen bij Akagera Neighbours. Het lijkt de bedoeling dat ik nog 3 nachtjes in mijn kamer hier slaap en dan verkas naar het andere huis. We zijn er vanmorgen om 7 uur even heen gelopen. Konden even binnen de poort rondlopen. Er zijn 4 puppies, maar er zit weinig enthousiasme in. Drie liggen er op een kluitje, eentje ligt verderop. Geen begroeting, geen geblaf.Als ik wat dichterbij ze op mijn hurken ga, wordt er wel wat gekwispeld, maar ze komen verder niet in beweging. Niet echt een goed teken, vind ik.
Ik kan het huis niet in, ze zijn wat aan het metselen, dichtplakken met klei rondom. Ik merk aan Zalingo dat hij er nog niet zo enthousiast over is. Het idee dat ik daar in mijn uppie ga zitten, staat hem niet aan. Hier vinden ze alleen zijn niet fijn. Maar ik kan hem toch ook niet nog 5 weken bij zijn werk weghouden:
We lopen even door naar het stuk grond van de zonsopgang/ondergang. En daarna weer terug voor ontbijt. Daarna gaat Zalingo kleren wassen en ik kijk bij de kids. Die zijn karate aan het doen. Daarna is er pap en mandazi. De pap is gemaakt van mais, shogun en soya. Ziet er een beetje uit als dikke chocolademelk. Een aantal kids hebben daarna corveetaken. De rest rent wat rond en speelt tot ze terug zijn. En het tijd is voor traditionele dans.
Het been van Marcel ziet er goed uit. De medicijnen doen hun werk.
Ik neem de touwtjes over in het middagprogramma. We gaan een spelletjesmiddag doen. Vorig jaar heb ik spelletjes meegenomen, kijken of ze die nog kunnen. Het is even een dingetje om ze uit diverse dozen te vissen, maar na wat uitzoeken en opnieuw sorteren, zijn we er klaar voor. Christopher helpt me met vertalen van de uitleg en een aantal kids weten het nog van de vorige keer. We doen de spelletjes in een circuit. Steven heeft een Tetris puzzel in handen gekregen. Er zijn er twee, heb ze allebei gewoon aan iemand gegeven. Steven is een echte doorbijter! De kids zijn al met een 3e spelletje bezig en hij probeert nog steeds de puzzel op te lossen. Hij wil ook geen hulp, gewoon het zelf uitzoeken. Ik ben druk met mijn speedscupsspel bezig als hij stralend naast me staat. Gelukt!! Wat een topper!
Het valt me op dat ik bij de meeste kinderen maar 1x iets voor hoef te doen. Ze pikken het snel op.
Ik ga wat eerder weg bij de spelletjes. Mij Kinyarwandales begint om 16:00 uur. Met Munga ben ik een uur bezig met 20 basiszinnen en mogelijke antwoorden te leren. Gewoon simpele zinnetjes. We werken samen in hetzelfde document. Ik typ in het Kinyarwanda, hij corrigeert als het nodig is. En ondertussen stel ik vragen in het Kinyarwanda en hij antwoordt. Het uur vliegt voorbij en we zijn op de helft van het document. Dus gelijk een nieuwe sessie geboekt morgen om 09.00 uur.
Alexi werkt nu aan een verzoek aan Akagera National Park om met alle kinderen én coaches daar een dag naar toe te gaan. We hebben even getwijfeld of alle coaches wel mee moesten, maar na 6 weken zich 100% in te zetten voor het zomerkamp en er nog nooit geweest te zijn, vonden we ook dat ze dat verdienen.
Zij moeten ons vrij entree verlenen, wat ze in hun beleid hebben staan. Het is nog even de vraag of ik als international ook gratis mee mag. En aangezien mijn budget nu al niet toereikend is waarschijnlijk (eerst moet de schommel gezet worden, Bosco moet even flink onderhandelen over de prijs) ben ik continu aan het afwegen of ik dan wel meega. Dat kost me $100. Wat ik als toerist er wel voor over heb, in een goede safaricar en gids. Maar in een minibus....?
Aan de andere kant kan ik het niet maken om niet mee te gaan, geen foto’s te kunnen maken én niet de beleving van de kids mee te maken.
Om iedereen mee te krijgen, hebben we 2 bussen nodig (een grote én een kleine), 1 gids (Bosco kan zelf de 2e gids zijn) én 39 lunchpakketten. Dat zijn voor mij dan wel de kosten die drukken op het budget.
Ik slaap er wel weer een nachtje over......
Vliegende keep
Het is donderdag 22 aug, 09.00 uur. Ik zit op mijn kamer bij Bethany’s dit verhaal te schrijven. Het waait best wel wat vandaag en ik zie net een groot rood laken van de waslijn vallen. Bethany’s
is een guesthouse van de kerk. Die heb ik geboekt om dat het op loopafstand zit van het Marriot hotel waar de conferentie was de afgelopen week. En het een stuk goedkoper is dan mijn vaste stek,
Tea House.
Vanmiddag check ik hier uit en ga ik verkassen naar Nziza View, het hotel van Jemima en haar man. Jemima is degene voor wie ik inktpotjes mee heb genomen naar Rwanda.
Maar eerst even terugblikken op de afgelopen dagen
Zaterdag
Vandaag is de laatste tekenles van Mike. Deze moet op de ochtend, want de kinderen zijn er vanmiddag niet. En ook morgen, zondag, zijn ze thuis. Om daar hun taken te doen als kleren wasen, koken etc.
Hij gaat om 09.00 uur starten en doet dat even zonder mij. Want ik ben met Christopher bezig een video te maken voor de Expo. De Expo is in Rwamagana en kun je vergelijken met de middenstandsbeurs
in Nederland. Plaatselijke bedrijven presenteren zich daar én ook het district (zeg maar provincie) heeft een stand. Daar kunnen we ons als Akagera Good Neigbhours presenteren. Leuk dat het
district ons daar wil hebben.
En dan bedenk ik dat het leuk zou zijn als de kinderen daar mogen presenteren. Bosco gaat in overleg én het mag! Vervolgens bedenkt Alexi dat we dan op de heenweg een bezoek kunnen brengen aan de
Zippline, waar de bus langsgaat. Een dronestation dat o.a. medicijnen en bloed door Rwanda heen aflevert. Het is gratis toegankelijk, je krijgt een rondleiding.
We gaan proberen dat te plannen in de 2e week van de Expo, want ik zit zo eerst een week in Kigali voor een 3-daagse conferentie over Early Childhood Education.
Als ik bij Mike ga kijken, zijn de kids druk aan het tekenen. Mike heeft ze een tekening laten zien en daarbij een verhaal vertelt wat hij heeft meegemaakt. Ze krijgen de opdracht een verhaal te
tekenen wat ze zelf hebben meegemaakt. Er wordt hard gewerkt met hier en daar een puntje op de tong. Na 2 uur werken, mogen ze het presenteren. Mike geeft doosjes waterverf aan de kinderen die echt
los gekomen zijn van de normale tekeningen waar de Rwandese vlag een rol speelt. Hij wil namelijk dat ze los komen van wat iedereen al doet, echt je eigen hart volgen én keuzes maken. Wat
belangrijk is voor een artiest.
Daarna mogen ze nog een waterverf tekening maken van een blaadje dat ze zelf mogen plukken in de tuin. Hij laat ze zien hoe je op verschillende manieren je kwast kunt gebruiken. Als al die
verftekening klaar zijn, is er een leuk resultaat als je dat bij elkaar legt.
Daarna moet er afscheid genomen worden en dat valt een aantal kinderen beetje zwaar. Er vloeien traantjes. Ik beloof dat ik Mike nog een keer ga meenemen deze vakantie. (Inmiddels gaat dat niet meer lukken, want deze week kwam er een publicatie dat de scholen op 9 september beginnen. Terwijl iedereen dacht dat het eind september zou zijn).
’s Middags wassen we nog even kleren en heb ik een Kinyarwanda les. Die na 30 minuten ophoudt, omdat Munga een hele slechte verbinding heeft vanuit Zuid Afrika. En we eten samen met Bosco en Divine die bij ons aanschuiven.
Zondag
Ik heb Landry gevraagd om ons weer op te halen met de auto. Zalingo gaat toch nog met wat moeders aan het werk op hun verzoek. Maar hij heeft gezegd dat hij er om 10.00
uur echt mee ophoudt, dus ze moeten op tijd komen. Ze zijn rosaries (gebedskettingen met een 2 bedels) aan het maken en ze vinden dat niet makkelijk. Het moeilijkste is een bepaalde knoop maken
voor de bedel. Ik heb het zelf niet geprobeerd, maar ik hoop nog een keer zelf aan te sluiten bij de moeders en te kijken of ik het ook kan.
We rijden op de terugweg langs de Expo (ligt op de route) om te kijken waar er dan plek is voor de kinderen om op te treden. Vorig jaar ben ik ook al een keer op de Expo geweest, heen gereden met
Zwitserse mensen en daarna met Alexi naar een begrafenis gelopen van een familielid en met de bus terug. Was een hele onderneming. Vandaag is het de kunst Bosco te vinden op de Expo. Die is druk
met van alles te regelen. Iedereen is hier nog bezig de stands te vullen. Ik proef de echte honing, volgens de mannen, met de wax er nog in. Smaakt heel sterk en ik vind die wax in mijn mond maar
niets. Na een tijdje spot ik Bosco in een stand, druk met regelen. Wachten maar totdat hij beschikbaar. Daarna regelen we samen alles. Ik vind het transport voor de bus veel te duur! Dus belt hij
met de busmaatschappij en die zegt toe er 28.000 vanaf te halen.
De mensen van het district vinden het reuze interessant dat ik er rondloop én willen nu dat we bij de openingsdag komen presenteren, dinsdag of woensdag. Ehm, dat is voor mij beetje een probleem,
want dan zit ik in Kigali! Volgens hen kan ik best voor 2 uurtjes naar Rwamagana komen? We gaan het zien. Eerst meer afwachten wanneer het gaat gebeuren.
Na al het geregel rijden we naar Kigali waar ik op een nieuwe stek ga verblijven, op loopafstand van het Marriot hotel, waar de conferentie is. Na me afgezet te hebben, wandelen Zalingo en ik de
route alvast een keer in het donker.
Maandag
De ECD conferentie! Twiga dukina heeft een stand samen met Teach Rwanda. Een organisatie in Muhanga, in het zuiden van Rwanda. Jan Brown, een Amerikaanse in haar
zeventigste jaren, heeft hier een school, waar ze leerkrachten opleidt en totaal anders dan de Rwandese scholen hier onderwijs geeft. Net als Twiga dukina is ze groot voorstander van spelen! Spelen
komt voor leren. Kinderen moeten eerst klaar zijn om te leren. Jan en Gerjanne werken vaker samen.
Op maandag wonen we alle toespraken, pannels en discussies bij. Ze hebben hier een headset met vertaalapparaat, wat echt heel fijn is. Goed geregeld!
Liom, een Rwandese oud-collega van VSO regelt alles in de stand terwijl wij in de zaal zitten. Ergens in de middag zegt Jan: is het woord spelen al een keer genoemd?
Nee dus! Maar dat komt op dinsdag verandering in, want dan gaan Gerjanne en Jan een presentatie geven waarin het alleen maar gaat over spelen! En vooral over het stimuleren van linker-en
rechterhersenhelft waardoor het brein klaar wordt om lezen en rekenen te leren.
De organisatie bedenkt maandag nog dat Bruno Tayeb van Happy Hearts ook in onze tijd kan presenteren. Lekker handig als je een presentatie van anderhalf uur hebt en je moet die dan ineens delen met
een ander. Gelukkig is Bruno een bekende en heeft hij dezelfde visie. Dus blijft het dezelfde presentatie die nu met zijn drieén gegeven gaat worden. Wat dia’s aanpassen om ook Bruno een plekje te
geven met zijn Happy Hearts (Montessori kinderdagverblijven en peuterspeelzalen in Rwanda). En ik mag de fotograaf zijn.
Ehm…….. ik krijg een berichtje dat opening morgenmiddag is, om 15.00 uur ……..
Wat ga ik doen?! De presentatie is op de ochtend, dus in principe zou ik ’s middags in Rwamagana kunnen zijn. Dat moet dan maar weer met een auto, want op het busvervoer wil ik niet aan laten komen
qua planning. Dus… Landry weer gevraagd een auto te regelen en mijn driver te zijn. Ik ga dan om 13.00 uit Kigali weg, kan dan tussen 14.30 en 15.00 uur in Rwamagana zijn.
Ondertussen zijn Zalingo en Mike vandaag druk bezig t-shirts voor de kids te kopen en te laten bedrukken met het logo en naam. Ze kunnen niet in hun eigen kloffie een presentatie doen, die kleren
zijn stuk en vies over het algemeen. En als je een beetje wilt opvallen is een kleurig t-shirt wel fijn.
Ze zijn de hele ochtend al aan het speuren naar iets van kwaliteit, niet te duur en gelijk te kunnen bedrukken. Om 13.00 uur hebben ze het voor elkaar. Als ik betaal (help, mijn budget!) is het
over 5 uur klaar. Dan gaan we dan maar doen, we hebben het nu morgen nodig. Zalingo kan om 19.00 uur de shirts halen.
Na de conferentie zijn we rond 18.00 uur klaar in de stand en lopen we naar New Cactus, een Belgisch restaurant, waar we hebben afgesproken met Doutzen, Gerrie en Jan Willem. Nederlanders die hier
al jaren hun werk hebben.
En daarna het bedje in. Mijn darmen vinden al dat eten van het Marriot (heel erg lekker en heel veel) en New Cactus niet zo leuk, helaas….
Dinsdag
Ik ben heel op tijd in het Marriot én ga eerst de stand even weer in orde maken. Alles wat was opgehangen, ligt op de grond. Daarna weer de grote zaal in voor nieuwe
panels en discussies. We zijn de 1e dag al op X (Twitter) belandt met een foto van Gerjanne en mij samen aan het praten in de zaal. We vallen natuurlijk ook erg op….
Het programma loopt voor de verandering (niet dus) weer mega uit én hoop ik maar dat ik toch nog alles van de presentatie vast kan leggen voordat ik weg moet.
Dat lukt nét! De presentatie was echt mindshifting voor de aanwezigen, altijd leuk. Na 114 foto’s te hebben gemaakt en het tijd is voor de vragenronde, pak ik mijn spullen in en loop naar de
parkeerplaats waar Landry en Zalingo staan. Overigens was er maar 50 minuten beschikbaar in plaats van 90 minuten….
We rijden eerst nog langs de supermarkt waar ze volgens iedereen de lekkerste samosa’s verkopen. Ik heb trek en mis nu de lunch in het Marriot. Dan door naar Rwamagana waar iedereen al is. Ik heb
tussendoor -tig foto’s en filmpjes gekregen van de busreis, gezellig zingen met de djembé’s tussen je benen én het bezoek aan de Expo. Er was eerst wel veel stress, want Zalingo heeft vanochtend de
shirts meegeven aan de bus (die vervoert dus ook post en pakjes), maar die heeft flink veel vertraging! Het lukt allemaal op het nippertje.
Ik word door Bosco ontvangen als een minister. Snel ook een blauw tshirt aan en dan begint het wachten. Het protocol stuurt je van het kastje naar de muur, de éen zegt hier gaan staan met djembés
en de ander stuurt je weer naar een andere plek. Soms luisteren we, soms niet. De vice-major loopt met fotografen en camera’s langs alle stands en krijgt daar uitleg. Ik krijg instructies van Bosco
wat ik allemaal kan zeggen als ik de microfoon krijg. A. ik hoef die microfoon niet (ze kunnen zelf heel goed het verhaal vertellen) en B. de kinderen moeten djembé spelen. Dus als ik toch dat ding
in handen krijg, kondig ik de kids aan.
Het loopt anders, want later bedenk ik dat de kids kunnen gaan spelen als het gezelschap uit de tent naast ons komt. En zo gebeurt het ook. We beginnen enthousiast, ze blijven even staan om te
luisteren én lopen dan de tent in. We maken zo zacht mogelijk het lied af.
Hierna volgt nog een officieel gedeelte. Iemand van het protocol dirigeert de helft van ons de tent in, een ander zet ons in het gras naast de tent én ik moet van een ander op de 2e rij
in de tent gaan zitten, achter de belangrijke gasten. Sorry, dat doe ik ook anders. Ik haal de helft van de kids uit de tent en we gaan allemaal naast de tent in het gras zitten. Als iemand komt
zeggen dat ik die tent in moet, ga ik dat wel doen, maar het lijkt erop dat ze het hebben losgelaten. Gelukkig worden de speeches (in het Kinyarwanda) afgewisseld met live muziek, goed plan.
Zalingo probeert ondertussen nog een optreden van de kids te regelen. Er is er één die er geld voor wil hebben, dat gaan we dus echt niet doen. Later, om 19.00 uur, als ik alweer op de terugweg ben
naar Kigali, krijgt Zalingo een telefoontje van een ander. De kids mogen het podium op. Haha! Die heb ik om 18.00 uur naar huis gestuurd met de bus, al een uur later dan we wilden.
We zijn vanmiddag nog even teruggeroepen naar de stand van het district voor het maken van foto’s en de vice-major kwam toch nog even naar het verhaal luisteren. Verteld door Divine, waar ik dan
weer de foto’s van heb gemaakt. En ze nog wat karate hebben laten zien. Ons doel is bereikt.
Ik ben ook nog met Bosco naar een hotel gereden in opdracht van het protocol, to be with the honourable guests. Daar mochten we aanschuiven voor brochettes en potatoes. Helaas was Zalingo toen
bezig met regelen, dus die kon niet mee.
Snel naar bed, klaar voor morgen.
Woensdag
Laatste conferentiedag! Het is een halve, maar dat zal wel weer uitlopen.
In de ochtendsessie komt er vanuit één van de panelleden een goed en gepassioneerd verhaal wat wél de kern raakt van spelen. Waarop Gerjanne de microfoon vraagt en nogmaals een pleidooi houdt om
uit te leggen dat Early Learning niet betekent dat kinderen van 3 moeten leren het alfabet en cijfers op te dreunen. En dat valt op en wordt ze daarna geïnterviewd door RBA, de Rwandese televisie.
Met de camera! Met een uitzending ’s avonds in het Rwandese journaal.
Na de conferentie, die dus inderdaad toch weer uitloopt, moet Gerjanne van alles regelen in town en ik ga mee. Daarna snel naar huis lopen, opfrissen en door naar de volgende eetafspraak met
Gerjanne en 4 andere Nederlandse vrouwen. Mijn guesthouse staat in een hele rustige buurt en ik was benieuwd hoe snel ik een motor kon krijgen om naar Caiman, het restaurant, te gaan. Ik vraag een
tip van de receptioniste naar welk kant ik moet lopen en op haar aanwijzingen heb ik binnen 2 minuten al een moto. Wel later dan gepland, wat er was tussendoor nog een videocall met Jasper, die
nieuw werk kan krijgen, op Bonaire. Leuk!
Zalingo haalt me na afloop op.
Het is nu inmiddels 13.23 uur, na inpakken, nog weer een uurtje slapen en de blog afschrijven, ga ik hem nu posten en dan verkassen.
Tot blogs!
Harten en hartbrekers
Het is vrijdagmiddag 13.00 uur en ik zit in mijn kamer deze blog te schrijven omdat het pijpenstelen regent. Het licht valt ook net uit, dus is er geen elektriciteit. Af en toe floept het aan, maar ook weer uit.
Woensdag
Na mijn Kinyarwanda les ben ik bij de lunch met de kids. Daarna leert Zalingo ze het lied Ntukiheze wat betekent Don’t give up.
De strekking is dat iedereen uniek is en een talent heeft. Dat je niet hetzelfde hoeft te kunnen als een ander, maar je eigen talent mag ontdekken.
Gerjanne heeft het onderwerp aangedragen, Zalingo heeft er een lied van gemaakt.
In een halfuurtje hebben ze het lied onder de knie.
Daarna geeft Mike zijn tekenles. Het eerste deel moeten ze met sjablonen drie vormen tekenen en inkleuren. Een ander onderdeel is ze leren hoe ze met waterverf kunnen verven. Hij heeft er een leuke opdracht bij.
Met sjablonen tekenen ze een groot en een klein hart. Het kleine hart is voor jezelf, het grote hart is voor iemand waar je van houdt. Leuk!
Ergens tussendoor heb ik nog een overleg met Bosco over mijn visum, de schommel (beginnen we mee na mijn Kigali week), een werkbaar schema voor Divine waar ze met kinderen én de moeders werkt, social media én hij heeft het idee om een ECD centrum (peuterspeelzaal) neer te zetten bij de community waar zijn ouders nog steeds wonen. Er is nu alleen nog maar land daar, dus is het het vanaf de grond opbouwen.
Na het eten maak ik met Zalingo een avondwandeling.
Donderdag
Bij het wakker worden, is er iets mis. De kamer draait om me heen. Ik doe voorzichtig een poging om op te staan, dat lukt maar amper. Zalingo is aan het hardlopen. Ik wacht dus maar tot hij terug is voor een nieuwe poging. Het lukt me met zijn hulp het toilet te bereiken en daarna buiten op het bankje te zitten. Ik heb wel trek dus laten we het ontbijt naar het bankje brengen. Het smaakt me goed, maar het draaien gaat niet echt weg. Dus duik ik daarna mijn bed weer in. Ik slaap tot 11.00 uur. Daarna is het draaien weg, maar heb ik wat hoofdpijn.
Dus paracetamol en ga ik toch iets eten met de kids. Dat zijn wat minihapjes voor het idee. Wat ik niet eet, eten de kinderen wel op. Daarna blijf ik nog om foto’s te maken van het weggeven van de harten. Dat is echt leuk! Je ziet dat deze kinderen een band met elkaar hebben. Die is ontstaan doordat ze met elkaar moesten samenwerken bij het stelen op straat. Samen krijg je meer voor elkaar. Nu zie je dat ze die band ook steeds meer in het positieve aangaan. Ze zijn hard voor elkaar, maar dit kunnen ze ook.
Passie, die als eerste door Bosco en Divine van de straat is gehaald, is een ontzettende boef en laat stoer gedrag zien. Hij schroomt niet om een karatetrap uit te delen als hij boos is. Maar hij zit al vanaf mijn eerste
bezoek in mijn hart. Als we met een tekenopdracht bezig zijn, zie ik dikke tranen over zijn wangen glijden. Hij huilt in stilte. Ik sein Divine in. Het blijkt dat zijn geverfde hart er niet is en hij die dus niet weg heeft kunnen geven. Ik heb dat helemaal gemist bij het foto’s maken. Mike heeft de oplossing. Als je opdracht klaar is, verf je een nieuwe. Je ziet hem hard werken om ook het hart nog te kunnen doen. Als het hart klaar is, gaat hij op zoek naar de kokkin. Het hart is voor haar, omdat ze elke dag kookt voor de kids.
Zo lief!
Hierna duik ik mijn bed weer in tot het diner en daarna ook weer vroeg onder de lakens.
Vrijdag
Ik word goed wakker! Ga gelijk even 20 minuten oefeningen doen en onder de douche. Dat heb ik de afgelopen dagen ook niet echt gedaan. Er moet wat meer beweging komen om me goed te blijven voelen.
Ik werk de hele ochtend aan de foto’s en video’s voor de Expo. In Rwamagana begint zondag de Expo die 17! dagen duurt.
Bosco moet daar staan met Akagara Neighbors voor het eten/drinken. We hebben bedacht dat we ook Akagera Good Neighbors daar willen presenteren. Het is goed om te laten zien wat we hier doen aan het district én we hopen iets van fundraising te kunnen doen. Geen idee of dat werkt hier in Rwanda, maar we kunnen het proberen.
Na vanavond nog lang te hebben gebrainstormd met elkaar lijkt het er zo uit zien.
Christopher (één van de coaches, die trouwens gisteren vader is geworden) maakt een video van Akagera Neigbors én een van Akagara Good Neigbors die de hele dag afgspeeld kunnen worden in de tent van USAID. Ik heb vanmiddag wat interviews opgenomen met 2 kinderen en 2 moeders. Ik had 5 vragen bedacht en met ze voorbesproken. Hoe hun leven was voor Akagera Neighbors, wat er is verandert, wat ze leren in het zomerkamp, wat hun favoriete activiteit is én wat hun droom voor de toekomst is. Daarna konden ze hun verhaal in het Kinyarwanda voor mijn camera vertellen. Je hart breekt als je hoort waar ze vandaan komen. Muzungu (hij heet Muzungu, ik ben een Muzungu) zegt als ik zeg dat het geen lang verhaal hoeft te zijn, maar hij kort kan vertellen, dat zijn verhaal écht een lang verhaal is. Er is al heel veel gebeurd in zijn jonge leven (volgens mij is hij 13 jaar) Ik ga die verhalen nog wel eens beschrijven. De moeders vertellen kort over de coöperatie en laten zien wat ze bij ons maken.
Van alle kids maak ik nog een video van het lied because of education waarin ze zeggen wat ze willen worden. Soldaat, dokter, leerkracht, journalist, zanger, vertaler, boer, piloot. Passie wil dominee worden.
De rest van de middag maken we er een filmmiddag van. We kijken van afleveringen van Peter the rabbit. Goed voor hun Engels, Divine vertaalt levendig en de kids halen er boodschappen uit.
We willen de moeders 1 of 2x meenemen zodat ze daar hun spullen kunnen maken en verkopen en hun verhaal vertellen. Of elke dag 1 moeder.
Moeten wel ergens budget vandaan halen voor transport en eten. Rwamagana is een uur met de bus.
Zalingo gaat 1 dag mee als MC, dat is iemand die met de microfoon anderen gaat informeren. Soort dj met een boodschap.
Mike gaat schilderijen geven voor de verkoop en een deel van de opbrengst gaat naar Akagara Good Neighbors, leuk idee.
En….. ik bedenk net dat het ook leuk zou zijn als we op de dag van Zalingo de kids kunnen laten optreden met djembé, acrobatiek, theater etc. Ook hier moeten we budget voor zien te vinden. Vervoer en eten/drinken. Maar het zou een hele belevenis voor ze zijn!
Ik heb waarschijnlijk nog budget over na het bouwen van de schommel en een 2e week voor Zalingo (verder met de moeders én de kids willen ook heel graag armbandjes maken). Maar ik wil daarvan ook heel graag met de kids naar Akagera Park. Op de vraag waar ze naar toe zouden willen, kwamen ze met 4 dingen. Het Convention centrum in Kigali of het parlement, het Kings Palace in Nyanza óf Akagera Park.
Aangezien het Akagera Park praktisch de achtertuin is hier, is dat het meest haalbare. Het zal waarschijnlijk ook de enige keer zijn in hun leven dat ze het kunnen bezoeken. Het park heeft al vrij entree beloofd, we moeten wel vervoer en eten/drinken regelen. De gidsen zullen waarschijnlijk voor een kleine bijdrage meegaan.
Ik kan dus helaas niet garanderen dat er ook genoeg geld over is om moeders en kinderen een dag naar de Expo te krijgen. Wellicht kan ik voorschieten én dat terugkrijgen als de Expo ook iets oplevert.
Nog maar even over sudderen.
Volop actie hier!!
Maandag
Ik moest erg lang op Zalingo en Landry wachten gisteravond. Zalingo moest zijn motor naar een vriend rijden die erop ging passen. Zijn djembé, gitaar en tas zaten al bij Landry in de auto die er achteraan reed. Maar ….. onderweg ging het ineens regenen en dan worden de onverharde wegen ineens onbegaanbaar. Het was dus beetje ploeteren geweest. Pas 3 uur later waren ze bij Tea House.
Vanmorgen om 09.00 uur stond Landry er alweer met een keurig gewassen auto. Weer grijs ipv rood/oranje. Uitgecheckt en ingeladen op weg naar het atelier/huisje van Mike om hem op te halen. Goed idee van Landry om het zo te doen, zodat ik daar even kon kijken. Het is niet groot, maar het atelier zag er zeker uit als een atelier. Mike’s broertje was er ook, die heeft Zalingo geholpen met de djembé’s van Akagera Kids. Ik heb vorige keer punch needles mee genomen en …….. is bezig daarmee een portret van Bob Marley te maken. In het zwart/wit. Echt heel knap! Er hangen wat schilderijen van dieren, Bob Marley, een vrouwengezicht, zelfportret van Mike. Leuk om er even te kunnen kijken! Hij is er klaar voor om me te gaan.
De auto zit echt vol met 3 rasta’s, gitaar, djembé, tekenmateriaal, een schilderij, een tas met tenten en slaapzakken, een grote koffer, een kleine koffer, een rugtas, tas met schoenen, tas met leesboekjes én mijzelf. Zó blij dat ik ervoor gekozen heb om met de auto te gaan.
Kigali uitkomen is niet makkelijk. Er moeten nogal wat diplomatenauto’s en busjes richten de airport worden gedelegeerd. Dan worden straten afgezet en moet je héél lang wachten! Maar eenmaal Kigali uit gaat het vlot. En begint mijn zoveelste memorylane. In Rwamagana stoppen we even voor een take away cappucino. De koffietentjes zijn echt de nieuwe hype hier, heb ik geen bezwaar tegen. In Kayonza pin ik nog even wat geld. Wilde 100 pinnen maar er zit maar 48 in. Nou ja, dat red ik wel.
We worden door de kids ontvangen met muziek en dans. Deze kids zingen en dansen heel goed. Traditionele, maar ook moderne dans. Echt heel leuk!
Daarna samen met de kids de lunch. Bakbananen met een groentensaus. Daarna pakken wij de auto uit en gaan onze kamers opzoeken. Ik krijg eerst een kamer in het guesthouse, het andere huis waar ik
zal gaan “wonen” wordt nog opgeknapt. Dus eerst paar dagen hier.
Daarna start Mike met zijn 1e tekenles. Beetje nerveus is hij wel, zie ik. Maar heb al gezien dat hij makkelijk contact maakt met de kinderen. Hij start met een reactiespel waar hij de kleuren van
de puntenslijpers gebruikt. Ze moet springen naar kleur die hij noemt. Wie verkeerd springt, is af.
Leuk! Daarna mogen ze 10 minuten vrij tekenen. En daarna leert hij ze een banaan en een avocado (een hele en een helft) te tekenen. Hij zet teamleiders in die o.a. verantwoordelijk zijn voor het
materiaal.
Het is nog wat schools in mijn beleving, maar de kids vinden het leuk. Morgen met wat aanpassingen verder.
Het lijkt erop dat Mike hier langer gaat zijn . Bosco heeft hem gevraagd de muurschilderingen opnieuw te verven. Waarop Mike zegt: dat kan ik doen maar je vaste gasten gaan dat niet merken. Je kunt beter kiezen voor nieuwe schilderingen. Slimmerik!
Dinsdag
Ik word om 07.00 uur wakker met de geluiden van de aerobics van de kids. De installatie staat megahard! Heb dat ‘s middags maar even aangegeven in de vergadering, gasten zullen dat niet op prijs
stellen. Er word de hele ochtend gesport! Aerobics, karate, acrobatiek, dans.
Van 7 tot 9 is er sport, sommige kinderen zijn hier al om 06.00 wat betekent dat het thuis waarschijnlijk niet goed gaat. Bosco gaat dat uitzoeken. Dan om 09.00 uur ontbijt (pap of melk met een
broodje) van 09.40 tot 11.15 uur weer verder met de sport.
Dan kunnen de kinderen zich “douchen” en zijn er wat corvee taken.
Daarna is de lunch waar wij als vrijwilligers bij aanschuiven. Om 13.00 uur gaan ze in groepjes herhalen wat ze hebben geleerd en dan dat presenteren aan de grote groep. De Hongaarse vrijwilligers hebben ze alle continenten geleerd met wat weetjes. Die hoor ik dan ook voorbij komen. Vorige keer durfde nog niemand Engels te praten, nu kan ik met Muzungu (ben ik niet de enige meer met die naam, haha!) en Jean Baptiste kleine gesprekjes voeren. Erg leuk! Dat ik steeds vraag hoe het dan in het Kinyarwanda moet, vinden zij weer beetje gek.
En Mike begint om 14.00 uur met zijn tekenlessen. Het blijft een beetje aan de simpele, makkelijke kant nog. Hij wil eerst dat ze de goede kleuren gebruiken voor het fruit wat ze leren tekenen en goed vol kleuren. Wat gelijk een probleem is. Ik heb namelijk een inschattingsfout gemaakt. We hebben het materiaal hier gekocht én ik heb daar zelfs nog op bezuinigd. Laat ze maar delen met de doosje kleurpotloden en waterverf, ik hoor het mezelf steeds zeggen.
Ik was niet bij het kopen ervan, maar dat had ook niet veel uitgemaakt. Volgens Mike is geen betere kwaliteit. De kleurpotloodjes zijn Chinees volgens hem. Ze zijn erg klein, 10x slijpen en je potlood is op. Bovendien vallen de stiftjes er aan de onderkant uit. Baal hier zó van!! Ik had materiaal uit Nederland mee moeten nemen, los van het feit dat ik geen ruimte meer had in mijn koffers. Gelukkig is er hier nog een tas met materiaal vanuit Hongarije, er zitten zelfs tubetjes verf bij, waar Mike heel blij van wordt. Volgende keer gaat dit op mijn lijstje! Mike wil wel vaker mee namelijk. Hij heeft leuke spelletjes tussendoor en vandaag leerden ze een oog tekenen. Ik moet mijn verwachtingen wel bijstellen, zal nog eens vragen waar hij zijn lessenplan vandaan heeft en waarom hij die niet volgt. Maar de kids vinden het leuk, hij heeft ook muziek toegevoegd tijdens het tekenen en er hangt een ontspannen sfeer.
In de evaluatie is iedereen tevreden. Ik ga wel de presentatie om 13.00 uur vervangen door een uur muziek. Zalingo is er nu, met zijn gitaar. We gaan ze nog meer Zalingo/Twiga dukina liedjes leren en samen een Akagera Kids song schrijven.
In de ochtend werkt hij met de moeders. Omdat ze geen materiaal hadden, zijn ze niet doorgegaan met armbandjes maken. En moet dat dus opnieuw worden geleerd.
Woensdag
Ik sluit om 07.15 uur aan bij de ochtendsport van de kids. De muziek staat gelukkig op een normaal geluidsniveau. Drie kwartier! erobics, heel veel stretchen en spieren lang en soepel maken. De
coach vouwt de kids gewoon dubbel.
De rugby coach sluit aan. Hij heet Martin en heeft zijn opleiding gehad bij Friends of Rwandan Rugby. Drijvende kracht daar is Mary Watkins, VSO collega voor mijn tijd. Grappig hoe er toch steeds
weer lijntjes te leggen zijn.
Daarna een videocall met Nine die jarig is! Vier jaar! Beetje gek dat oma niet op haar verjaardag komt, maar als ik zeg dat tante Ilse het cadeau meeneemt, is het wel goed. Haha, schatje! Van harte gefeliciteerd!
Als ik met mijn laptop en de WiFi naar “mijn kantoortje” loop, is er een gezin aan het kijken bij de moeders en in het shopje. Ik hoor een Nederlandse tongval en ga kennis maken. Het is een gezin uit België. Moeder heeft vanaf 7 maanden tot 10 jaar in Kigali gewoond. Daarna is ze tot haar 19e elk jaar 2 maanden in Rwanda geweest (zomervakantie). En nu laat ze man en 2 tienerdochters Rwanda zien. Leuke ontmoeting.
Ik ga me nu storten op mijn Kinyarwanda huiswerk! Gisteren heb ik met Munga gezongen in het Kinyarwanda, en ik moet toch zeggen dat ik beter zing dan Munga, haha! De kids zingen hier vaak Izuba rirarenze van Vincent Niyigaba. Ik vind de melodie heel mooi en stond vorige keer met tranen toen ze me daarmee verwelkomden. Ik had geen idee waar het over ging! Maar het raakte.
Izuba rirarenze blijkt over de zonsopkomst te gaan.
Tot blogs!
Emoties op dag 3, doelen stellen op dag 4
(Dit verhaal moet je dus eigenlijk lezen vooraf aan het verhaal Volleybal4life en terug naar Kigali. Dan loopt het weer in chronologische volgorde. Fingers crossed dat deze nu wel geplaatst wordt nu ik vanuit Kigali over de VPN werk).
Woendag
Pittige emotionele dag én dan kijk ik er nog maar vanaf de zijlijn naar.
De ochtend start met over de streep. Zoals je dat kent van het televisieprogramma. Gerjanne doet mee, ik maak de foto’s en filmpjes. De vragen gaan van makkelijk en grappig naar je persoonlijke situatie en dan naar je gevoelens. Het hele gebeuren gaat in stilte. Wat al veel indruk maakt.
Bij de evaluatie wordt vooral genoemd “ik dacht dat ik de enige was”. Gerjanne benoemt het belang van je emoties uiten. Hier leer je al van jongs af aan dat je niet mag huilen. En wat het voor gevolgen kan hebben als je dat niet doet/kan. Ze benoemen zelf de gevolgen: alcohol, drugs, prostitutie, vechten, liegen etc). Was een mooie sessie.
Daarna volgt storytelling, je persoonlijke verhaal delen met de groep. Trainster Christine begint met het verhaal van het overlijden van haar man. Ze heeft het moeilijk, en ook bij mij lopen al snel de tranen over mijn wangen. Ik kan haar natuurlijk niet verstaan, maar zie en voel haar verdriet en dan ben ik al weg. Trainer Jean Paul ondersteunt haar regelmatig met zijn arm om haar heen.
Vervolgens vertelt Jean Paul zijn genocide verhaal. Hij heeft het echt heel erg moeilijk en kan soms gewoon niet verder. Ik zit naast hem én wacht eigenlijk op de steun van Christine voor hem (zo was het afgesproken, ze zouden elkaar ondersteunen) Maar het lukt haar niet En dus pak ik op het 2e hele lastige moment voor hem toch maar zijn hand. Met mijn nog steeds natte ogen en wangen.
Daarna zijn er wat coaches die het ook aandurven om hun persoonlijke verhaal te vertellen. Het zijn indrukwekkende verhalen die zij, anders dan de trainers, zonder zichtbare emoties vertellen. Het is wat het is, zeggen ze hier vaak. This is how life goes. Ik ga hun verhalen hier niet delen, vraag het me maar, als je het wilt weten.
Na de lunch loop ik eerst nog mee met de sessie van de kinderen om foto’s en filmpjes voor Nevobo te maken. Het is mooi om te zien hoe de coaches de kinderen hier begeleiden. En dan laat ik het even voor wat het is en ga thuis (Gerjanne’s huis dus) mijn eigen dingen regelen voor volgende week. “Mijn mensen” aansturen.
Landry moet een auto gaan regelen voor 2 dagen, Zalingo moet een Djembé repareren en materialen gaan halen, Bosco moet aangeven wat de moeders volgende week willen leren, Mike moet een materiaallijst met prijzen maken voor de tekenworkshops. Was wel even goed om dat in alle rust met mijn kop poederkoffie te kunnen doen. Werk zelfs nog even aan mijn Kinyarwanda huiswerk.
Hierdoor mis ik wel de tappingsessie die Gerjanne na afloop nog doet met coaches en kids ( was een spontaan goed idee) én een danssessie om even te ontspannen.
Veel coaches hebben de nacht erna niet goed geslapen, er was nog veel om over na te denken.
Donderdag
Dag 4 van de Volleybal4Life training! Stellen van een persoonlijk SMART doel.
Daarna spelen we het spel Obstacle Run waarbij je wordt vastgehouden door één persoon terwijl jij vooruit moet naar de finishlijn.
Dit gaat over je problemen onder ogen zien, er tegen vechten, niet opgeven, ze aangaan en je er los van maken.
Met de 4 powers: je kracht van binnenuit, de kracht van je groep, de kracht van weten wie je supporters zijn. Support van veraf, maar ook support tijdens dit pad én bij het eindpunt is belangrijk!
Wees dus ook de supporter voor anderen.
In de Reflect, Connect, Apply doen Gerjanne en ik nog een rollenspel om het je los maken van je probleem (drank, drugs, vechten etc) nog eens goed uit te leggen.
Met het spel Smash the Papers (de bal tegen een papier in het volleybalnet smashen) laat je zien wat je doel is en spreek je het ook uit naar anderen. Hoe verder weg je doel, hoe langer het duurt
en hoe harder je moet werken. Als je doel te ver weg is (de lijn voor het raken van de bal is ver van het net) dan moet je het in kleine stapjes proberen te halen. Met de kracht van het smashen
laat je zien hoe graag je het doel wil halen.
Wederom mooie oefeningen die je goed aan de uitdagingen in het leven kunt koppelen.
Vanmiddag doen de coaches dit met de kinderen.
Tijdens de middag is er ook een cameraman en worden er interviews gefilmd.
En ondertussen wordt het Vollleybal4life festival voor zaterdag voor een deel voorbereid, waarmee de training wordt afgesloten, samen met 250 kinderen en wat belangrijke gasten.
Plaatsen van deze blog doe ik pas morgenochtend. Ik ben bijna door mijn data van vandaag heen. En dan maar hopen dat hij het niet weer als spam gaat bestempelen én ik jullie niet 4-5x een mailtje moet sturen.
Sorry!
Het is 22:47 uur, we hebben lang doorgewerkt (Gerjanne maakt draaiboek, ik schrijf certificaten) én ik wilde dit verhaal nog schrijven. Maar nu wel echt mijn bed in!
Volleybal4life festival en terug naar Kigali
Ik zit in de auto van Shangi naar Kigali. Na onze eerste stop zij ik lekker languit op de achterbank, terwijl Jean Paul en Landry voorin van alles zitten te bespreken. Doordat ze een mengelmoes van Frans, Engels en Kinyarwanda praten, kan ik het af en toe beetje volgen. Ze zijn het over veel zaken roerend eens!
Jean Paul rijdt mee naar Kigali en heeft uit zichzelf een bijdrage gedaan voor de rit. Denk dat het ongeveer een hele tank benzine is, dus dat is mooi meegenomen. Fijn dat hij dat doet.
Mijn blog ligt er dus uit, ik hoop dat ik straks over de wifi met VPN het verhaal wel geplaatst krijgt. Van het Reismee team heb ik nog geen reactie gehad.
Het is nu 16.00 uur, Landry is vanmorgen om 04.00 vertrokken vanuit Kigali en was om 10.24 bij Gerjanne. Heeft ook het kastje meegenomen wat ik in Tea House had achtergelaten en de djembé die Zalingo heeft gerepareerd. We zijn om 11.15 uur weer vertrokken.
Ik zou eigenlijk Kings Palace nog bezoeken, maar als we er bijna zijn, ben ik gewoonweg te moe om daar rond te lopen. Spreek zo’n beetje af dat we dat een keer op een vrije dag gaan doen. Misschien in mijn laatste week nog even de toerist uithangen.
Zal jullie nog even bijpraten.
Vrijdag
Na de intensieve dagen zouden we nu meer tijd hebben voor volleybal. Maar Soreye en Gerjanne delen eerst nog hun verhaal. Het verhaal van Gerjanne is anders dan die van de anderen, het is vooral
een verhaal van hoe ze is gevormd door haar leven tot nu toe en hoe het komt dat ze nu in Shangi haar centrum opbouwt en invloed heeft op de community. Verhaal van hoop en van een diep weten dat ze
hier moet zijn. Mooi!
Daarna doe we een oefening om te leren je grenzen te stellen en je persoonlijke ruimte te hebben. Wie laat je daar wel en niet toe. Hoever mag iemand gaan?
De rest van de tijd wordt er gevolleybald en wordt het festival van morgen voor ruim 200 kinderen voorbereid.
Zaterdag
De jongens hebben besloten om niet eerst nog te gaan voetballen voordat ze alles klaar hebben voor het festival. Bijzonder, want dat laten ze niet gauw schieten. Veld moet uitgezet, de 2 banners
die ik heb meegenomen moeten worden opgehangen aan de bomen. Ze zijn 8 meter lang en 1 meter hoog. Flinke klus, maar we zijn heel blij dat ze hangen, echt een blikvanger. Er moeten 2
volleybalvelden worden gemaakt dus gaten in de grond, overigens is er een voetbaldoel ineens spoorloos verdwenen. Blijkbaar had iemand hout nodig?
Het soundsystem moet neergezet en aangesloten.
De dag loopt gesmeerd! We hebben de taken goed verdeeld, materialen waren vrijdag al verzameld. Alle spellen zijn 2x uitgezet. Didier kwam gisteren met het goede idee om de kinderen per klas te verdelen, zodat alle spelen op eigen niveau gespeeld kunnen worden, topper! Mangwende is de speaker, Isaac houdt overzicht over het geheel, Mutayoba en Didier zijn de timekeepers en troubleshooters voor elk de helft van de playground. Gerjanne is er om haar gasten te ontvangen en ze rond te leiden. En ik spring bij waar nodig is, loop heen en weer met sleutels, shirts, water etc. En natuurlijk ook om foto’s en filmpjes te maken.
Ouders zijn er de hele ochtend bij en genieten van alles. Didier neemt ze mee langs de spelletjes en legt uit wat we de kids daarmee leren aan lifeskills. Ze vinden het geweldig. We sluiten af met speeches: door 3 kids, coach Diane, lokale leiders, trainers Jean Paul en Christine en door Gerjanne. We reiken certificaten uit aan de coaches en de kinderen. En daarna is er voor de lokale leiders, trainers, coaches en kids een maaltijd (met vlees dit keer). De kids krijgen als eerste een bord vol! En daarna mogen de lokale leiders en coaches. Gerjanne en ik sluiten de rij.
We zitten met een heel tevreden en trots gevoel aan het eind van de middag op de bank. Wat een week!