Ik vind je lief, oma!
Ik weet dit natuurlijk al véél langer, maar het mag nu ook EINDELIJKin mijn blog! Dochter Marloes en schoonzoon Bart krijgen in augustus een kleintje. Wat een verrassing!
Ik heb al eerder iets laten vallen in mijn blog in de trant van: onverwacht nieuws uit Nederland. Collegaatje Monique reageerde al heel snel: Wat! Is je dochter zwanger? Ai, dat mocht de wereld nog niet in. Dus heb ik haar snel op het verkeerde been gezet. Sorry, Monique (heb het inmiddels al goed gemaakt) én snel mijn tekst nog aangepast. Maar nu mag iedereen het weten!
Leuk! zo’n kleintje. Aan de term “oma” moet ik alleen nog wat wennen………..
Dit heeft natuurlijk gevolgen voor mijn jaar in Rwanda. Hoe en wat precies weet ik nog niet, maar heb recht op 3 maanden compassionate leave. Dat betekent dat ik vanaf 1 juli weer in Nederland ben tot 30 september in ieder geval. Als ik daarna nog weer naar Rwanda wil, moet dat op een nieuw contract. Of dat kán en of ik dat wil, kan ik nu nog niet zeggen. Weet wel dat ik nog steeds vind dat ik mijn werk nog niet voor de volle 100% uitvoer, voel me nog steeds een redelijk nieuwe DTA. Het idee dat ik over 5 maanden hier klaar ben, voelt als erg snel en te kort.
Maar daar kan ik over een maand misschien wel heel anders over denken, we gaan het zien. Volgens mij voelt elk vertrek hier als: ik ben nog niet klaar! Dat ben je volgens mij namelijk nooit in dit soort werk. Wordt vervolgd!

Zaterdag/zondag/maandag
Zaterdag: vandaag is het National Heroes Day. Dat wordt gevierd in Rwanda en omdat deze dag in het weekend valt dit jaar, is maandag een extra vrije dag. Van de Heroes Day krijg ik hier in de binnenlanden verder niets mee.
Vandaag komt Gerjanne een paar dagen logeren. Ze is in Kigali en moet daar volgende week weer een paar dagen zijn. Dus besluit ze om het weekend bij mij door te brengen. Gezellig!

Er zit een nieuw slot op de poort, maar ik heb nog steeds geen sleutel. Als ik Gerjanne van de bus wil halen, besluit ik dan maar om mijn truc met de autopoort weer toe te passen. Zodat ik zeker weet, dat ik er ook weer in kan. Vijf minuten nadat ik dit heb gedaan en binnen nog wat aan het rommelen ben, komt buurman Francois me de sleutel brengen. Prima timing! Knutsel de autopoort weer dicht en vertrek naar het busplein. Haal haar van de bus en dan samen nog even naar de markt om te kijken of ik daar nog wat groente en fruit kan kopen. In de verte zien we een Muzungu lopen met een héle grote hoed op. Ziet eruit als een echte Amerikaans toeriste. Ze loopt ook richting de markt. Even later ontdekt ze ons en spreekt ons aan.
Mary Beth js Amerikaanse, komt uit Kansas, is in de 60 en net in Kabarore komen wonen. Ze gaat voor het Peace Corps 1 jaar lesgeven op het Teacher Trainings College. Samen met een mannelijke collega uit de Oekraïne. Had al over mij gehoord en was blij dat ze me al zo snel tegenkwam. We wisselen telefoonnummers uit en dan vervolgen we onze weg naar de markt. Het is super rustig (wel lekker!) en ik kan zowaar alles gewoon krijgen. Top!

Als we later buiten zitten, komt er een man de poort binnen wandelen. Het is al een wat oudere man, probeert wel wat Engels te praten, maar is lastig te volgen. Hij maakt een gebaar alsof hij eten wil. Gerjanne probeert het in het Kinyarwanda maar dat brengt geen duidelijkheid. Hij woont vlakbij, hij houdt van ons (I love you), zegt hij en we hebben de indruk dat hij om eten óf om geld vraagt. Ik haal Alex erbij. Die maakt een vriendelijk praatje met hem, zorgt dat de man afscheid van ons neemt en loopt met hem de poort uit. Dat hij helemaal meeloopt, is een teken dat deze meneer wel belangrijk is. Hoe verder je je gast wegbrengt, hoe belangrijker hij is. Bij terugkomst volgt zijn uitleg: het is één van onze buren, local leader in de community, maar wél aangeschoten. Hij komt af en toe bij hen om geld vragen zodat hij een biertje kan drinken. Nu kon hij ons natuurlijk niet voorbij lopen omdat we voor mijn huis zaten en dat zou héél onbeleefd zijn!

Zondag: lekker thuis, buiten zitten, kletsen met Gerjanne en even niets doen voor het werk. Voelt dus echt als weekend! Het weer is hier, voor deze tijd van het jaar, erg ongewoon. Het is nu overdag droog. Aan het eind van de middag, de rest van de avond en ’s nachts regent het hier pijpenstelen. Iedereen klaagt erover. Het regenseizoen had nu klaar moeten zijn, het lijkt erop dat hij nu pas begint. In Gatsibo mogen we echter nog steeds niet klagen, in de rest van Rwanda is het af en toe noodweer, stromen de straten in Kigali onder én op andere plekken zijn flinke landslides (landverschuivingen door de modder vanaf de heuvels) met grote gevolgen voor de plaatselijke bevolking.
’s Middags maken we nog een wandeling en verkennen een stuk waar ik nog niet geweest ben. En ja hoor, dan komen we onze local leader weer tegen. En die is niet blij! Reageert niet op onze begroeting en kijkt stug. Heel jammer, maar ik ga echt geen geld geven. Bedelen is hier overigens ook ten strengste verboden: of je nu belangrijk bent of niet, maakt niet uit.

Maandag: Gerjanne wil na de lunch weer vertrekken. Als we aan de lunch zitten, krijg ik een berichtje van Sally (andere Peace Corps meisje hier): we zitten met een aantal bij Hillside Bar, kom je ook? Leuk! Ik sluit aan als ik Gerjanne op de bus heb gezet. Kende deze bar nog niet, maar het is tot mijn verrassing een hele leuke plek. Achter de ingang is een grote binnenplaats met kleine overdekte zitruimtes waar je met je groep kunt zitten. En met simpel, maar lekker eten en een biertje of frisdrank. Helaas geen wijntje tot grote teleurstelling van Mary Beth. Er zijn 6 Peace Corps ladys neergestreken: 4 ervan werken op één van mijn scholen, Mary Beth dus op het TTC en Sofia werkt in Nyagatare als health officer. Supergezellig! Zo gezellig dat er besloten wordt om dit maandelijks te herhalen. Bij toerbeurt in Gatsibo, Kayonza en Nyagatare. Ik ben ook van harte welkom. Ze hebben met elkaar ook nog een boekenclub. Of ik daar aan mee wil doen. Ga het proberen, weet alleen niet of ik in een maand een boek in het Engels kan lezen. Voor hen is dat natuurlijk normaal, maar ik ga een poging doen.

Thuis moet ik toch echt even aan het werk! Flinke lading mails eruit. Moet mijn maandschema al weer aanpassen. De SSLs orientaties van Elie zijn verschoven naar donderdag en vrijdag en dus kan onze meeting niet doorgaan. David moet bedenken wanneer dan wel, maar dat zal ik wel op het allerlaatste moment horen, denk ik. Morgen eerst op schoolvisit met Jean de Dieu.

Dinsdag
Augustin is bijna een uur te laat! Kon hem zelf niet bellen omdat mijn airtime op is én dus stuur ik Damascene er achteraan. Jean de Dieu is ook niet te bereiken. Moet aankomende review meeting het maar eens hebben over communicatie en bereikbaarheid.
Tijdens het wachten schieten er al weer scenario’s door mijn hoofd. Als hij maar niet dronken is……… als er maar niets is met zijn gezin……….. Maar hij verschijnt uiteindelijk gezond en nuchter, dus kunnen we op pad. Het is droog, redelijk zonnig maar nog wel koud op de motor. Weer een prachtige route!! Van bijna een uur. Vandaag is dan ook eindelijk mijn eerste echte officiële schoolvisit zoals het hoort. Vier klassenobservaties, groepsmeeting met alle leraren. Ik word er helaas niet blij van, met één uitzondering. De toolkits (boeken) voor de leraren liggen allemaal keurig in de bibliotheek en zijn nog gloedje nieuw! BLF draait hier al 2 jaar, hoe dan? Deze boeken (zelfstudie) zijn voor de leraren persoonlijk eigendom en niet voor de school. Er is niet in gelezen, laat staan geschreven. Kortom, gewoon niet aangeraakt én er is op deze school helemaal niets mee gedaan!! Ze zijn al ontmoedigd als ze naar het boek kijken, het is zó dik!! SD cards zijn kwijt, de duurste telefoon is ook kwijt. Gelijk besloten dat ik komende maand weer naar deze school ga. Ga met de Engelse leraren gewoon beginnen met zelfstudie. Samen aan het boek beginnen. Zachtjes over de drempel heen duwen. En desnoods kom ik de maand daarna weer……..

De Engelse leraar die we observeren, heeft het ontzettend lastig. Heb zo’n idee dat hij nog niet zo lang leraar is. Mijn vermoeden is juist, hij is in 2008 van het TTC gekomen en staat nu pas voor de klas! Hij worstelt vreselijk met de lesdoelen, het is ook echt veel te moeilijk voor P2: de school time table en dan de tijden in het Engels zeggen. Hij schrijft ze als digitale tijden op het bord en draait de volgorde om. In plaats van 20 over 7 zegt hij: seven past twenty. Er is 1 grote jongen (volgens mij een aantal jaren ouder dan zijn klasgenoten) die er redelijk uit komt. Omdat deze slimmerik alles wat de leraar zegt ondertussen opschrijft. De rest blijft stil en de leraar heeft, denkt hij, geen andere keuze dan deze leerling steeds het woord te geven. Ik zie de leraar ook steeds ongemakkelijker worden, arme man! Volgende maand ga ik met hem aan de slag. Weer zo’n moment dat ik denk: Waarom heb ik 95scholen!!!!

Met de rekenleraren bespreken we de ECMs box. Nee hoor, ze hoeven geen uitleg, ze hebben nergens vragen over. Maar als we gaan vertellen over een aantal materialen zijn ze heel verrast. Oh nee, dát wisten we allemaal niet. Eén van de leraren vat de koe bij de horens en neemt gelijk materiaal mee naar haar klas. Toevallig observeren we daarna haar les én daar word ik heel blij van! Met het materiaal én haar goede positieve én enthousiaste houding, krijgt ze alle kinderen actief. Ze wisselt heel goed af tussen de hele groep, kleine groepjes én individuele aandacht. Alle kinderen zijn betrokken! Jean de Dieu bespreekt met haar waar ze nog aan kan werken. Onze complimenten komen volgens mij niet binnen. Of ze durft het niet te laten zien?

Erg leuk vandaag is dat Jean de Dieu tijdens de lunchpauze het voor elkaar krijgt om alle kinderen die zich buiten om me heen verzameld hebben (primair en voortgezet onderwijs) Rwandese liedjes te laten zingen. Ze moeten even over de drempel, maar het lukt! Erg gaaf!
De headteacher heeft inmiddels door dat zijn school behoorlijk achterloopt en belooft bij het weggaan dat bij mijn volgende bezoek alle “mistakes” weg zijn. Ik geef aan dat er een hoop beter kan maar dat we dat in kleine stapjes gaan doen en dat ik snel terugkom om te helpen. Nu maar hopen dat ik het ook waar kan maken………..

Woensdag
Dagje thuis, “vrij” genomen omdat het erop lijkt dat ik komend weekend met Elie en de nieuwe DTA uit Malawi in Nyagatare ga werken. Elie heeft een 2-daagse introductie voor hem bedacht én ik heb besloten om erbij te zijn. Omdat er heel veel onderdelen zijn waar ik ook echt nog wel meer over moet weten. Mijn manager gevraagd en die heeft het goedgekeurd. Het moet van hem ook in het weekend, hij heeft Elie 2 vrije werkdagen beloofd. Ik regel het zelf, ook al betekent een dagje thuis dat ik ook wel achter de laptop zit voor het werk. Maar dan hoef ik in ieder geval niet om 06.00 uur al te vertrekken én ik kan rustig naar de markt. Zaterdag en zondag daar en dan doorreizen naar Kayonza om daar maandag met Elie aan de data van Kayonza te werken.
Hoop dat mijn hotels op tijd worden geboekt. FOO Theo is al vanaf zondagavond in het KingFaysal Hospital in Kigali, zijn vrouw ligt daar in” a critical health condition”. En meer kom ik niet te weten. Ik kom er toevallig achter omdat ik hem vraag om hotels te boeken en hij me dit antwoord stuurt. Kan dus ook niet inschatten hoe “critical” het is. Dus heb ik hem een berichtje gedaan dat ik ze beiden in gedachten heb en de wens uitgesproken dat God bij ze is. Dat is iets wat ik zelf nooit zeg, maar ik weet dat het hier een grote steun is als je zoiets uitspreekt.

Morgen om 06.00 uur vertrekken, dus ga op tijd naar bed!

Donderdag
Wekker op 05.00, maak een flink ontbijt van 2 bananen, 2 passievruchten en havermout erdoor én een poederkoffie van verse melk. De truc een liter verse melk kopen, die koken en gewoon in de pan laten staan zonder deksel werkt goed. Maar de liter moet wel binnen een dag op, dus heb ik besloten mijn koffies alleen met melk te maken en dus niet met water. Smaakt prima! Mijn darmen moeten alleen nog even wennen aan deze, voor mijn doen, overmatige melkconsumptie.

Tijdens mijn ontbijt gaat het regenen! Ik doe een sms naar Augustin dat we wachten tot de regen stopt en een Whatsapp naar Damascene. Ook in zijn regio regent het en dus wachten we eerst af. Om 07.00 uur besluit ik te gaan, de regen is al een tijdje gestopt en de lucht begint wat te breken. Damascene heeft besloten naar een andere school te gaan omdat het in het gebied van de school waar we naar toe wilden, nog steeds slecht weer is.
Het is een lagere school én een school die het goed doet! Ze zijn vorig jaar als nieuwe school begonnen met alle klassen en staan qua resultaten nu al bovenaan. Ik observeer een Engelse en een rekenles in P3 en wordt aangenaam verrast. Dit team heeft vorig jaar besloten opnieuw in Toolkit 1 te starten omdat ze veel nieuwe leraren hadden. En dat werpt zijn vruchten af: ik zie heel veel onderdelen uit de Toolkit voorbij komen. Kan hier en daar nog wat suggesties doen, maar het is alleen om het nóg beter te maken. Beide leerkrachten zijn echt goede teachers. En dat terwijl ze een klas van meer dan 60 leerlingen hebben……… Feedback én de uitleg van de ECMbox doen we in het “buitenkantoor.” Daar zittend zie ik de sportleraar ook al lesgeven aan zeker meer dan 60 kinderen, in haar uppie! Petje af.

Ga op tijd met Augustin weer richting Kabarore omdat de regen weer dreigt. Heb Bigabo gevraagd om in Kigali een regenpak voor Augustin te kopen. Tot die tijd laat ik hem mijn regenjas van VSO gebruiken, ik gebruik de regenbroek én mij eigen jackje (die voor waterdicht door gaat). Met een beetje regen lukt dat wel, als het met bakken valt, wordt het verhaal anders.

Vrijdag
Weekly review meeting met mijn team in Akagera Hotel. Ben gisteravond bedolven onder mailtjes van manager DEM die allemaal, urgent of very urgent waren. Gelijk maar teruggemaild dat ik duidelijke instructies nodig heb voordat we eraan beginnen én deadlines. Is urgent morgen en very urgent vandaag? Hij belde vandaag tijdens de meeting en zo kwam ik erachter dat hij die mailtjes nog niet had geopend. Wat ik hem niet kwalijk neem, ze krijgen echt zoveel mail op een dag en weten niet hoe ze daar structuur of een volgorde in moeten aanbrengen. Dus, bij alles wat ik communiceer, zorg ik ervoor dat ik zelf erachteraan blijf gaan. Op een vriendelijke manier. Ik moet ook steeds weer uitleggen wat gevolgen zijn van beslissingen die hij neemt. Ze vinden het heel lastig om oorzaak en gevolg te koppelen en/of verbanden te zien. Dus…… als we volgende week weer data moeten verzamelen, heeft dat gevolgen voor de kwantiteit en kwaliteit van onze schoolvisits en moet hij zich ervan bewust zijn dat we onze doelen daarvoor niet gaan halen. Hij moet zich verantwoorden over de resultaten en zich dus realiseren dat wij niet zomaar allerlei klussen kunnen opknappen voor anderen omdat wij toevallig het veldteam zijn. Het is heel handig dat wij in het veld rondlopen én alle scholen, headteachers en leraren kennen. Maar als wij voor ieder project, burgemeester, het Rwanda Education Board, British Council, EDT etc. steeds gegevens moeten verzamelen, komen we aan ons eigen werk niet toe. Wat echt funest is voor de motivatie van mijn team! En die van mij!

Nieuwe SLF Emanuel gaat eerst nog een paar dagen meelopen met zijn collega’s. Hij is hier neergeplant maar heeft nog steeds geen tablet of telefoonlijn. Zonder die 2 onderdelen kan hij echt het veld niet in. Bel dus even met FOO Theo die dit moet organiseren. Zijn vrouw is gisteren weer naar huis gekomen. Ze heeft nog wel pijn, zegt hij, maar het komt goed. Zelf is hij gisteren alweer naar Nyagatare gereisd! Zijn vrouw achterlatend in de zorgzame handen van familie en vrienden. Mijn berichtje hebben ze erg gewaardeerd.

Verder geprobeerd wat lijn te krijgen in de communicatie over en weer. Informatie komt op allerlei manieren binnen: e-mails, whatsapps, telefoontjes en sms. Ik reageer dus ook via allerlei kanalen terug maar vind het erg onoverzichtelijk allemaal. Ik kan soms niet eens meer een boodschap terugvinden zonder alle kanalen bij langs te gaan. Afgesproken dat de hoofdcommunicatie verloopt via Whatsapp. Ook het versturen van bestanden kan via dit kanaal en voor hen is dit het prettigste werken, vinden zij.

Bij thuiskomst gelijk op jacht naar eieren, wat helaas niet lukt! Echt balen, want eieren zijn voor mij hier echt een soort van overleving. Gelukkig ben ik de komende 3 dagen in Nyagatare en Kayonza in beide hotels: wat betekent warme douches en genoeg voedsel, inclusief eieren. Alleen zo jammer dat ze die bont en blauw koken……………

Marloes is vandaag jarig, alweer 26! Hiep, hiep, hoera!
Vanavond nog even Facetimen, als dat lukt……….

Note:“the views expressed in this blog are the author’s own and do not necessarily reflect those of VSO”