Als ik vrijdag de markt afstap en richting huis ga, komt me een motor tegemoet. En achterop zit een Muzungu! Dus keer ik weer om en spreek haar aan. Het is Corinne, net 2 dagen in dit district én zij gaat voor het Peace Corps lesgeven op één van mijn scholen in Secundary 1 en 2, Engelse lessen. We wisselen telefoonnummers uit en ze geeft me het telefoonnummer van Sarah, haar collega, die net als mij, nu in Kabarore woont. Sarah gaat hier in Kabarore lesgeven op één van mijn scholen, in P4 en S1. Deze meiden komen uit Amerika, hebben net 3 maanden homestay achter de rug, elders in het district. Dit houdt in dat ze 3 maanden bij een gastgezin hebben gewoond om ondergedompeld te worden in de Rwandese cultuur én taal. Elke dag 3 uur Kinyarwanda klas. En dat loont, want beide dames spreken heel wat Kinyarwanda. Ben stikjaloers! Ze zijn hier voor 27 maanden.
Via Whatsapp spreken we af dat ik ze maandagmiddag ontmoet in het centrum om dan naar mijn huis te lopen en thee te drinken.

Zaterdagochtend heb ik beide kids van mama Ali over de vloer. Moeders moet buiten het tuinafval opruimen, de tuinman heeft gister alle bomen en heggen gesnoeid. En ze doet vandaag weer mijn was en vloeren. We spelen rekenspelletjes, zet ze aan het tekenen waarbij ik de woorden in het Kinyarwanda én Engels erbij schrijf, en ze schrijven fanatiek de woordenlijsten over die in mijn kamer hangen van de spelletjesmiddag die we hebben gehad. Als ik even niets meer kan bedenken, zet ik ze voor de film Lion King. Arie geniet hier ongelofelijk van, Queenie vertrekt. Niet omdat ze het niet leuk vindt, maar omdat ze een vriendinnetje ophaalt. Dit meisje is al ouder en dat is mooi, want in gesprek met haar kom ik weer meer te weten. Zij heet Donata en gaat naar GS Nyarabuye (waar Sarah les gaat geven én de school met mijn favoriete headteacher). Donata gaat in januari naar P6 (groep 8) en spreekt lekker wat Engels. Zo kom ik erachter dat Queenie en Arie straks allebei naar P3 (groep 5) gaan. Ik weet zeker dat Arie ouder is dan Queenie, maar Queenie is veel kiener dan hij. Ze dirigeert hem regelmatig én helpt hem ook met schrijven of hoe een spelletje moet. Zij gaan ook naar GS Nyarabuye.
Als mama Ali klaar is, stuur ik de kinderen met haar mee naar huis. Vind het heel gezellig, maar als ik geen grenzen aangeef, zitten ze hier de hele dag én elke dag! En ik moet ook echt werken tussendoor.

Zondag heb ik een Netflix dag!. Zomaar ineens ontdek ik dat ik vandaag zonder problemen Netflix kan kijken. De internetverbinding is super vandaag. Ik wijt dat aan de zondag: ontzettend veel mensen gaan naar de kerk en die kerkgang duurt uren. Kost me wel veel Airtime, maar ik pik het vandaag gewoon even mee. Even bijtanken met wat series.

Maandag
Doe wat werk achter mijn laptop in de ochtend én loop ’s middags naar het centrum om Corinne en Sarah op te halen. Introduceer ze bij Anna, die dat geweldig vindt! Dan naar mijn huis om uurtje te kletsen. Ze zijn druk met settelen. Ik heb natuurlijk een heel groot huis met stromend water en elektriciteit. Corinne en Sarah wonen zoals de buurjongens op mijn compound. Ze hebben 2 kamers, water moeten ze bij de kraan buiten halen. Ze moeten zelf achter meubilair aan met support van hun headteachers. Daar zijn ze nu dus heel druk mee. Sarah geniet van de voordelen van mijn woonplaats en woont naast de headteacher en zijn gezin. Dat is een fijn idee. Corinne woont op een compound in een veel kleinere plaats zonder een echt centrum met shops en markt. Op dit moment woont ze er ook nog alleen, wat ze niet zo prettig vindt. Straks als de scholen weer beginnen, komen er meer teachers te wonen.
Het Peace Corps heeft strikte regels: zo mogen ze o.a. 2 dagen/nachten per maand elders verblijven, wel het Peace Corps op de hoogte stellen ivm de veiligheid. Het is echt de bedoeling dat ze integreren in de community. Echt reizen is uit den boze. Ik kan mijn vakanties elders in Rwanda doorbrengen, maar ook ik laat mijn DEM en FOO weten waar ik uithang, voor het geval er iets aan de hand is (overstromingen, aardbevingen, uitbraak van ziektes etc). Maar ik heb geen restricties hoelang en waar.
Beiden blijven Kinyarwandalessen volgen, ze moeten een Kinyarwanda tutor zoeken. De headteachers regelen dat. Ik spreek gelijk af dat als Sarah er één heeft dat ze mij zijn/haar contactgegevens geeft. Wellicht kan ik, tegen betaling uiteraard, elke week 1 of 2 uur les krijgen. Ik zou er ontzettend van balen als ik na een jaar hier gewoond te hebben, nog steeds niet verder kom dan de begroetingen. Al zou ik alleen maar beter met mama Ali en de kids kunnen communiceren.

Dinsdag
Verzoek van FOO Theo, of ik hem wil helpen morgen in Kayonza district, waar hij de kwartaalmeeting met partners moet voorzitten, omdat DEM David verlof heeft. Hij wil graag dat ik een presentatie hou van de HTs workshop. Donderdag hebben we eenzelfde meeting in mijn Gatsibo district. Dus dat zijn dan 2 vliegen in één klap. En natuurlijk wil ik dat. Moet wel mijn afspraak met Elie afzeggen, wat ik heel jammer vind. Maar werk gaat voor privé. En bijna op hetzelfde tijdstip laat Elie mij weten dat hij het morgen niet gaat redden. Nu ben ik echt blij dat ik morgen naar Kayonza ga, weer een dagje bezig buiten de deur. Elie en ik plannen komend jaar wel weer iets samen.
Een presentatie houden……… alleen maar praten wordt hem niet, dat komt niet binnen. Dus vraag ik Theo of ik het met een Powerpoint kan doen. Heb mooie foto’s van het hele gebeuren én dat komt altijd beter binnen dan “geleuter”. Geen probleem, zegt hij, dus de rest van de dag ben ik met mijn Powerpoint bezig. Ontvang ’s avonds om 22.30 uur nog een aanbeveling van mijn favoriete HT Gilbert, die aangeeft dat workshop hem veel heeft opgeleverd én dat hij dezelfde workshop wil aanbieden aan zijn Mathematic teachers in januari. Heel fijn! Morgenochtend om 06.00 uur knutsel ik deze aanbeveling nog in mijn Powerpoint.
En ik knutsel mijn Kerstkaart in elkaar. Bij gebrek aan een echte of nep Kerstboom vouw ik er één van een tijdschrift. Heb er hier nog welgeteld 1 liggen. Wachten tot het donker is, kaarsjes erbij, met Insta wat glans en effect toevoegen aan de foto én voilà, mijn Kerstkaart 2019 is klaar.
Vervolgens ben ik 2 uur bezig met het versturen van de foto via social media en Whatsapp.
Whaa, ik moet eigenlijk op tijd naar bed. Wil morgen met de bus van 07.00 uur zodat ik op tijd in Kayonza ben. Maar als je eenmaal begint met versturen, wil je ook iedereen op hetzelfde moment je Kerstkaart bezorgen. En vervolgens gaan een hoop mensen natuurlijk reageren en vragen hoe het is, dus dat kost me ook zeker nog 2 uur. Nou ja, ik haal mijn slaap wel weer in.

Woensdag
Het lukt me om met de bus van 07.00 uur naar Kayonza te reizen. Halverwege zie ik een vrouw die in de bus zat, bij een busstop plat naast de bus liggen. Huh, is ze gevallen bij het uitstappen? Heb ik niets van gemerkt. Maar dat blijkt niet het geval, deze vrouw is vanaf haar middel verlamd. Aan de manier waarop haar benen op de grond liggen, zie ik dat ze die dus echt niet kan gebruiken. Ze liggen slap op de vloer én haar voeten (ze heeft ook geen schoenen aan) staan er dwars op. Dat betekent dat ze de bus is in getild of gekropen en ook weer uit. Diep respect! Want ze doet haar tas om haar schouder, om even het beeld goed te schetsen, ze ligt nog steeds op de grond, en sleept zich dan naar haar bestemming. Wat een doorzettingsvermogen!

Theo heeft me onderweg een berichtje gedaan dat hij me met de VSO jeep van het buspark komt halen. Dat is fijn, scheelt me nog een 30-40 minuten lopen. Ben dus ruim op tijd in Silent Hill en kan aan de African tea. Theo heeft alles al super goed voorbereid en hij is er klaar voor! Hij is wel zenuwachtig, merk ik. Het is de 1^e keer dat hij dit doet, petje af!  Zegt wel -tig keer dat hij het ontzettend waardeert dat ik er ben. Vraagt een paar keer, zal ik al beginnen?
Uiteindelijk beginnen we een uur later dan gepland, als we het idee hebben dat de meeste genodigden er zijn. Hij doet het super goed! Zet iedereen gelijk in groepen aan het werk om te reflecteren op afgelopen jaar én welke verwachtingen er zijn van de verlenging van het BLF project. Ik maak foto’s voor in het verslag dat 1 van de SLFs van Kayonza gaat maken. Met een powerpoint licht hij de verlenging toe met wat meer details. Hij heeft een open houding en mensen voelen zich niet bezwaard om zich uit te spreken. Bijzonder leuk om te zien.
Ik hoor dat er in januari 200 nieuwe leraren starten in lower primary (dit district heeft 84 scholen) en deze beginnen allemaal vanaf het nulpunt, dus zonder BLF training gehad te hebben. Hele uitdaging!
Mijn Powerpoint is kort, maar krachtig en de DDE en DEO (district officials education) van Kayonza adopteren het idee gelijk én zeggen toe dat ze in het komende jaar deze workshop als district willen aanbieden aan hun headteachers. Top! Ik heb mijn document van de training bijna af (wacht nog op aanbevelingen van een aantal Hts die hem gedaan hebben) én samen met de Powerpoint moet volgens mij elk BLF team in Rwanda hiermee uit de voeten kunnen.
Heb gelijk een klik met deze district officials, wat me in mijn eigen district nog niet echt lukt. Deze mannen zijn veel beter benaderbaar en ik heb niet het idee dat ze zich verheven voelen boven de rest. Met de DDE en DEO (vrouw en man)in Gatsibo heb ik dat idee wel. Wat me best wel zorgen baart, maar misschien schiet ik een gat in hun harnas morgen met mijn PowerPoint.
Met een energizer (zo grappig om daar iedereen weer van te zien genieten, veel lol bij follow the leader) én een reflectiekring over de meeting (waarbij je de rol afplakband toegegooid krijgt en dan kort moet zeggen welk onderdeel je het meest interessant vond) sluiten we de bijeenkomst en is er lunch.
Theo heeft het grandioze idee om me bij de koffiebar te laten bestellen én dus drink ik, na 3 maanden in Rwanda, mijn eerste Rwandan cappucino. En die smaakt verrukkelijk!
De koffiebarmeneer belooft dat hij elke keer als ik er ben, voor mij een cappucino maakt!
Ik moet, tijdens mijn reizen, ook niet vergeten een koffieplantage te bezoeken. Belangrijk product hier.

We gaan nog even langs het sub-office in Kayonza om te printen en dan met de VSO jeep terugreizen naar Kabarore. In de auto vraag ik Theo of hij niet liever manager wil zijn in plaats van field operation officer. Hij moet daar even over nadenken. Hij moet wel genoeg te doen hebben, zegt hij. Als FOO is daaraan geen gebrek, DEMs hebben het makkelijker, is mijn indruk. Maar uiteindelijk zegt hij dat hij wel manager wil zijn, maar niet in BLF. Hij wil ook niet 4 of 5 jaar voor VSO werken, vind 2 jaar wel genoeg. O help! Ik moet er niet aan denken dat hij weggaat? Dus….. spreek ik met hem af dat hij blijft zolang ik in Rwanda voor VSO werk….. Beloofd, zegt hij?!!

Tijdens de reis geniet ik weer van de slierten met kinderen die water moeten halen. In de dorpen in de binnenland is geen waterleiding. Als je geluk hebt, zijn er centrale watertaps in de dorpen die door iemand worden “bewaakt” en waar je je water kunt halen. In de straat waar ik altijd doorloop, is ook zo’n punt. Maar buiten de dorpen moet er water worden gehaald uit het meer of een afwatering daarvan. En dus zie je slierten mensen met gele jerrycans door de heuvels lopen naar een plek om water te halen. En daarvan zijn er heel veel kinderen, die een passende jerrycan hebben. Hoe jonger je bent, hoe kleiner je jerrycan en vice versa. Ik schrijf genieten omdat ik het een leuk gezicht vind, maar het is in feite natuurlijk pure armoe dat het zo moet.

Ik ben om half 4 weer thuis én moe van de dag én indrukken. Tijd om even te relaxen.
Er komt vanavond nog weer werk aan. Foto’s in het verslag van vandaag knutselen én als het goed is, stuurt Theo nog de prioriteiten voor januari, zodat ik een maandplan kan maken voor mijn team.
Dan hoeft dat in de vakantie niet en kunnen we de 6^e januari gelijk van start.

Donderdag
Dezelfde meeting vandaag, maar nu in mijn eigen district. En weer valt het me op dat deze district officials en headteachers echt van een ander slag zijn dan die in Kayonza. Het gaat allemaal maar moeizaam en elke verantwoordelijkheid leggen ze buiten zichzelf en leunen ontzettend op BLF. Maar wij gaan het niet doen, we leren jullie hoe je het moet doen én daarna ben je zelf eigenaar van het proces, met ondersteuning van ons. Theo heeft het zwaar! Met support van 2 headteachers en een onderwijsinspecteur die een flinke preek houden dat je als headteacher verantwoordelijkheden hebt en die moet aangaan, worstelt hij zich er door heen.
Met mijn presentatie schiet ik inderdaad een gat in het harnas van de mannelijke District Director of Education, yes! Hij kan mijn dankzegging aan het district erg waarderen. De vrouwelijke District Education Officer was er niet, helaas. Eigenlijk vond ik het niet zo erg, kan haar maar moeilijk peilen. Aan de andere kant was dit natuurlijk een gemiste kans voor haar om een relatie met mij op te bouwen (en andersom). Ik ben er ook nog niet achter wie van de 2 nu hoger in rang is, ik schat de DDE.

Ik fungeer nu ook nog half als notulist en als fotografe. Maar dat is prima, heb liever iets nuttigs te doen. Maak ook nog een geweldige video van de energizer Follow the Leader, waar iedereen weer volop plezier heeft.
Na afloop wordt Theo geïnterviewd door de radio. Vanuit het raam neem ik stiekem een foto van zijn interview. Hij is er geweldig trots op en dat mag ook, het was vanmorgen heel erg hard werken voor hem. Kreeg om half 6 al mijn 1^e Whatsappje van hem, pfff.

Tijdens de lunch zie ik ineens weer een andere Muzungu zitten. Dat is heel vreemd, maar schat al in dat het nog weer een nieuwe Peace Corps girl is. Moet tijdens de lunch nog wat gesprekken voeren maar daarna ga ik me voorstellen. En ja, het is een Peace Corps girl, meegekomen met 1 van de headteachers. En sorry, wat een slecht idee om haar mee te nemen naar deze meeting!. In plaats van haar ook echt bij de meeting te laten zijn, heeft hij haar op het overdekte terras gezet en gelukkig wel voorzien van eten en drinken. En zelf had ze al bedacht om een boek mee te nemen. Ik weet dat het een mooie plek is met prachtig uitzicht. Maar ze heeft daar vanaf 10 uur gezeten en wij lunchten pas om half 3. En daarna hield het District zelf nog weer een meeting met de headteachers, dus dat duurde nog weer een uur. Gelukkig kwam de headteacher zelf eerder uit de meeting gelopen om met haar naar huis te gaan.
Ga haar zeker tegenkomen op de school waar ze lesgeeft, want ze gaat lesgeven in P4 en P5 en daar gaan wij ons komend jaar op focussen. Sinds vorig jaar doen ze co-teaching, wat ik geweldig vind. Zo trekken ze de Rwandan teachers 2 jaar met zich mee. Eigenlijk zouden alle organisaties meer met elkaar moeten samenwerken op onze scholen in plaats van allemaal ons eigen ding te doen.

Bij het weggaan, komt de VSO jeep terug vanuit Nyagatare waar de driver Maria heeft opgepikt.
Ik heb met haar de online training gedaan vooraf én ze was ook in de SIG training. Ze verhuist van Nyagatare naar Kigali omdat ze daar eigenlijk haar werkgebied heeft. Even dikke knuffel en we wisselen telefoonnummers uit. Kijken of we de komende week wat kunnen afspreken.

En KAK! Mijn motordriver had een flinke kater ………!  Kwam vanmorgen niet opdagen. Ik had hem ook geen berichtje gestuurd van tevoren als herinnering, wat ik meestal doe. Maar SLF Bigabo vertelde dat zijn telefoon was gestolen en dus heb ik dat bericht achterwege gelaten. En erop gehoopt dat hij het zich zou herinneren. Maar helaas…… heb daarna toch nog geprobeerd hem te bellen maar er werd niet opgenomen. FOO Theo gebeld en die heeft de VSO jeep gestuurd om me op te halen.
Hij was alleen vergeten te vertellen dat dat pas over een uur zou zijn. Op zich goed bedacht, de headteachers waren weer megalaat en dat had hij goed ingeschat. Maar was handig geweest als hij dat ook even had gemeld, nu heb ik een uur buiten zitten wachten op mijn balustrade op een andere motodriver of de VSO jeep. Het was lekker weer en op een gegeven moment heb ik mijn e-reader maar van binnen gehaald om te gaan lezen.
Mijn SLFs hebben hem eind van de dag gebeld en naar Akagera Hotel laten komen. Daar zag ik zowel Bigabo als Theo heel serieuze gesprekken met hem voeren. Die hadden natuurlijk al lang door dat hij gedronken had (gisteren volgens hem). In plaats dat ze dat nu met mij delen, nee hoor, ze laten me gewoon opstappen, verdorie! Heb ze hier beiden echt even kwaad over aangesproken. Dat zij mede verantwoordelijk zijn als er iets was gebeurd. En dat ik héél erg teleurgesteld ben dat ze niet goed op me passen. Ik wil niet op zijn motor zitten als hij niet adequaat kan reageren op de rondrennende kids die overal aanwezig zijn. Mijn SLF Bigabo reageert gelijk met excuses, hij had inderdaad door dat Augustin een flinke kater had en heeft daar ook met hem over gesproken. Prima, maar dus niet nagedacht over de eventuele gevolgen.
Ik moet nu zelf ingrijpen als we bijna een kind aanrijden omdat zij niet goed oplet én hij niet echt reageert in mijn ogen. Met een flinke brul van mij, remt hij net op tijd. Dus…. ook met een kater kun je niet rijden.

En ik heb geen andere keuze dan FOO Theo in te lichten. Hij reageert pas om 22.30 uur op mijn bericht dat Augustin een kater had met excuses dat hij het echt niet in de gaten had. Hij was niet meer zó geconcentreerd, zegt hij, niet genoeg om op te merken dat Augustin dronken was. Ik weet dat hij heel erg moe was én in een slechte stemming, dat klopt. Hij zat er echt doorheen, zat met schoenen uit en voeten op een stoel tegenover mij op het terras en had geen praatjes meer (heel bijzonder!) En als ik het filmpje in mijn hoofd even terugspoel, Augustin hield tijdens het gesprek afstand én steeds een hand voor zijn gezicht. Die speelde het goed.
En Theo reageert zoals hij moet reageren: Ik geef hem geen nieuw contract, hij mag niet meer voor je rijden, ik ga een andere zoeken. Elie reageert net zo: melden bij VSO én een andere motordriver vragen. Een beschonken driver is een groot gevaar voor zichzelf, voor jou, ons werk én de kinderen hier. 

Ik heb hier zo ontzettend de balen van! De hele vrijdag ongelofelijke drang om Auguste te slaan en een flinke schop onder zijn kont te verkopen! Sufferd! Hij had zulke goede plannen qua motor én ik heb zó mijn best gedaan om voor hem dat contract te krijgen. En dat weet hij ook……… want ook in zijn enigszins benevelde toestand blijft hij mij bedanken voor mijn steun. En zegt dat hij moet bidden voor zijn contract. En hij heeft me nu al 1x gebeld met de telefoon van iemand anders en 2 SMSjes gestuurd.
Hij krijgt deze dag in ieder geval niet betaald……….. deze komt niet in mijn motorlogboek.

Een andere motordriver hier vinden met de positieve kwaliteiten van Augustin wordt héél lastig.
Heb Theo gevraagd om samen met hem het gesprek met Augustin aan te gaan én hem een officiële laatste waarschuwing te geven. Desnoods maak ik de gevolgen visueel zichtbaar voor hem, kan hij het thuis aan de muur hangen. Maar ik denk dat Theo dan buiten zijn boekje gaat. Vrees alleen dat dit allemaal niets gaat uitmaken…….

Rond vandaag mijn officiële trainingsdocument af en verstuur het naar de juiste mensen. Hoop dat het wordt opgepakt door andere BLF teams in Rwanda. De notulen van de meeting van gisteren nog weer bewerkt met foto’s en opgestuurd. En  doe voorbereiden voor de komende 2 weken.
Vanaf morgen ben ik op “vakantie”.
Eerst een paar dagen relaxen in Kigali én dan mét of naar Gerjanne reizen (zij heeft alleen veel gedoe met haar nieuwe visum). Als het reizen met Gerjanne niet lukt, ga ik me zelf als toerist gedragen en een tour van een paar dagen boeken óf wat dagtrips her en der.
Kerst schijnt hier niet zo’n issue te zijn, in Kigali misschien wat meer Kerstsfeer maar verder is het niet zo bijzonder. Nieuwjaarsdag is wel een bijzondere dag, hoor ik.
Mijn laptop blijft thuis (in een koffer met hangslot, en onder het logeerbed vastgemaakt aan de lattenbodem met een riem met hangslot). Verwacht dus dat jullie wat langer moeten wachten op mijn volgende blog.

Allemaal alvast Fijne Kerstdagen én een goed 2020 met veel liefde en lichtpuntjes!! 

Noot: “the views expressed in this blog are the author’s own and do not necessarily reflect those of VSO”