Zaterdag/Zondag
Rustige dagen! Louise is naar Kigali en later naar Huye voor haar project en komt pas eind deze week terug. Voorproefje voor als ze straks weg is uit Rwanda. Ik val weer terug op mijn structuur: ben om 06.00 uur al weer wakker, maar blijf dan lekker lezen in bed, afgewisseld met wat doezelen. Maak weer een plan met elk uur wat anders: workshops maken, lezen, tekeningen inkleuren, boodschappen, Facetimen met thuis, haren wassen, de was, mailtjes en appjes om de contacten wat te onderhouden, Voice of Holland en Maestro kijken via Youtube. Youtube is de enige manier om bewegende beelden te zien en dat is af en toe wel erg fijn! Heb de app van Netflix op mijn telefoon maar heb Wifi nodig om films of series te downloaden en dat is meestal niet voor handen óf heel erg langzaam. Uitzending gemist kijken, lukt me ook niet. Dus DWDD of Pauw lukt alleen met wat fragmenten die ik tegenkom op Facebook of Youtube. Nou ja, het is wat het is, zo belangrijk is het nu ook weer niet maar soms wel lekker om gewoon naar het kastje te kunnen kijken.
Veel tijd om de selfstudy van mijn SLFs voor te bereiden en daar materialen voor te maken. De blik van mama Ali is onbeschrijfelijk als ik haar met toneelspel duidelijk maak dat ze mijn bij elkaar verzamelde kosteloze materiaal (karton, wc-rollen, flessen, doppen, rietjes) niet mag weggooien. Ik ben er nog niet mee begonnen, dus pak ik een stuk karton, teken erop en maak een gebaar van een knippende schaar. Hoofdschuddend laat ze het in de kamer liggen die ik als verzamelkamer gebruik. Zal haar de komende week laten zien wat ik ermee doe: heb van het dikke karton tangrampuzzels gemaakt én vormen uitgesneden als vierkant, rechthoek, driehoek, achthoeken etc.
Allemaal ter voorbereiding op de praktijklessen van geometry. Uitgesneden vormen weer handig voor kinderen met een visuele beperking, die kunnen de vorm dan beter voelen.
De rietjes gebruik ik om vormen te leggen of de wijzers van de klok mee te maken. De doppen om op de posities van een rooster met x en y-as te kunnen leggen.
Morgen voor mijn SLFs nog even de termen in het Kinyarwanda erbij zoeken. Was heel enthousiast bezig met alles in het Engels uit te werken totdat ik me bedacht dat de rekentoolkit voor hen in het Kinyarwanda is. Ik vind het Engels al lastig: polygon, quadrilateral, square, pentagon, octagon, rhombus, scalene triangle, isoscele triangle, obtuse angele, perimeter en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Maandag
Moment van de waarheid: vandaag naar de bank mijn bankpas uit proberen en kijken of ik mijn allowance (maandvergoeding) ook heb gehad. Even goed uitkienen op welk moment ik ga, heb niet zo heel veel zin om in een regenbui te belanden. Maar rond 11.00 uur lijkt het voorlopig even droog met een zonnetje. Onderweg naar de bank passeer ik het kantoor van het American Refugee Committee, vlak bij mijn huis. Ik ben daar vorige week met Louise naar binnen gestapt omdat ze op zoek is naar een nieuwe baan. Ze zaten daar midden in jobinterviews maar we konden heel even tussendoor wat vragen. Het ARC zit in landen als Jordanië, El Salvador, Myanmar en Thailand, Pakistan, Somalië, Syrië en Oeganda en zorgt voor het reilen en zeilen in vluchtelingenkampen op het gebied van basisgezondheidszorg, betrouwbare watervoorzieningen, dak boven je hoofd, goede plekken om te koken en ook wat onderwijs én psychosociale begeleiding. Vluchtelingen hier komen uit Burundi en uit Congo voor zover ik het heb begrepen. Louise vraagt of ze een baan voor haar hebben, legt uit dat ze speltherapeut is én krijgt een mailadres van het hoofdkantoor in Kigali. Ze gaat een poging wagen, zegt ze.
Ik weet dat ik 1 school heb die deel uitmaakt van een vluchtelingenkamp, ben daar nog niet geweest.
Bij langslopen staat er een pick-up buiten de poort met wat mensen erin en ernaast. Ik gok dat dit waarschijnlijk mensen zijn die me vorige week hebben gezien, dus ik groet ze met handopsteken en Mwaramutse. Ze knikken vriendelijk en ik loop verder. Even later komt de pick-up naast me rijden en de man achter het stuur begroet me nog eens in het Kinyarwanda. Ik groet terug zoals het hoort. Mwaramutse, waarop hij zegt Amakuru en ik antwoord met Ni Meza. Dat levert me een applausje op en ik voeg er gelijk aan toe dat dit alles is voorlopig haha. Ze willen weten wat ik doe in Kabarore en ik vertel mijn verhaal: werk voor VSO in het BLF project, op het gebied van onderwijs. Ze vragen waar ik woon en ik wijs terug naar mijn huis, aan het eind van deze straat. De man achter het stuur vertelt waar zij van zijn en ik vertel weer dat ik vorige week al even binnen ben geweest. Hoogst verbaasd is hij: in mijn kantoor? Yep! Dan vertelt hij dat ze naar het vluchtelingenkamp gaan voor een bezoek. Het ligt op het puntje van mijn tong om te vragen of ik mee mag!. Maar ik hou me in: ik moet eerst mijn bankpas en banksaldo gaan controleren, want stel…… dat het niet geregeld is, dan moet ik daar eerst achteraan. En dat kost dan waarschijnlijk veel tijd.
De meneer geeft nog aan dat ik altijd welkom ben! Dat lijkt me leuk, op deze manier groeit mijn netwerk. Heb natuurlijk hun namen weer niet gevraagd én mijn naam ook niet gezegd; heel on-Rwandees. Louise is daar veel beter in dan ik, ik moet daar echt beter op letten. Ga het een volgende keer gelijk goedmaken.
Bij de bank groet ik eerst de twee bewakers in uniform én met geweren en daarna probeer ik bij de ATM geldautomaat mijn pin te wijzigen. Ik doe 2 pogingen maar het lukt me niet. Dus……… moet ik maar naar binnen stappen. Van buitenaf lijkt het heel rustig, eenmaal binnen zitten er zeker 15 mensen en er staan rijen voor de loketten. Ik weet dat ik óf de bankmanager even moet spreken óf de dame bij de deur en zij zitten beiden aan de rechterkant in de bank. Dus ga ik maar gewoon tussen al die andere mensen in zitten en wacht rustig af. Ben al blij dat ik als Muzungu geen voorrang krijg. Daar zou ik me heel ongemakkelijk bij voelen. Het ligt er wel aan wat de intentie is: willen ze graag heel vriendelijk zijn en je graag helpen (wat prima is) óf stellen ze je als Muzungu boven de rest (wat ik écht niet ok vindt). Tot nu toe heb ik dat laatste nog niet echt gemerkt én gelukkig is dat ook nu niet het geval. Er lijkt wel een systeem te zitten in de wachtrij, maar ik kan het niet helemaal plaatsen. Ik vertrouw er op dat er uiteindelijk wel iemand komt vragen wat ze voor me kunnen doen en dat gebeurt later ook. De dame loopt met me mee en zij heeft het natuurlijk zo voor elkaar. Mijn pin gewijzigd én ik blijk ook geld op te kunnen nemen, wat betekent dat mijn allowance ook binnen is. Top!

De rest van de dag besteed ik aan het voorbereiden van mijn workshops, mijn DEM David weer tig vragen te stellen (antwoorden moet nog komen, hij kan soms een hele dag of meer niet op zijn telefoon kijken; bellen heeft dan ook geen zin) en allerlei documenten door te lezen die me weer wat meer inzicht geven in het BLF-gebeuren. Stukje bij beetje krijg ik wat meer ideeën hoe mijn team te gaan begeleiden. Ik merk wel dat ze, doordat er bijna een jaar lang geen DTA is geweest, stil zijn blijven staan. Ze hebben gedaan wat ze al wisten/konden en dat zo goed mogelijk, waarvoor petje af! Nu is het voor mij de kunst om in rustig tempo nieuwe dingen toe te voegen én de werkwijze wat aan te pakken, maar dan wel op een manier waarop zij zich eigenaar van het proces blijven voelen én het ook voelen als groeien en niet als kritiek. Dus……. In babystapjes denken en steeds blijven checken of ik nog ingetuned ben. Ga mijn best doen!

Dinsdag
Verveling ten top, pffff. Om 08.00 uur eruit, ontbijten en daarna agenda zitten maken voor donderdag en vrijdag. Workshops voorbereiden op flipcharts over het maken van een lesplan voor een rekenles. Wat energizers en rekenvraagstukken er in gestopt voor de afwisseling.
Het gaat ook hier over de taxonomie van Bloom (voor de leerkrachten onder mijn lezers), maar voor zover ik dat kan inschatten tot nu, is dat veel te hoog gegrepen. Ik laat dat stuk nog maar even achterwege en kies voor een simpeler vorm van vragen stellen. Maak een korte toets over Engels; het juiste gebruik van “can” en “can’t” en hoe je dat moet uitspreken, hoe je leerlingen vertelt wat ze gaan leren, met welke zinnen je checkt of ze het snappen. Uitspraak in het Engels is lastig voor sommige van mijn SLFs; Jean de Dieu plakt overal een i achter,” we have to checki how to speaki Englishi” en Damascene zegt precies wat er staat: pupil klinkt als people and checked klinkt niet als checkt maar als checked (hij laat de e ook horen). Tharcille, Esther en Bigabo spreken goed Engels, maar daar laat het schrijven weer te wensen over. Dus werken we tussendoor aan reading, writing, speaking and listening skills for English.
Tot 20 december zien mijn weken er als volgt uit: 2 of 3 dagen thuis, soms 1 dag ergens een meeting, 2 dagen capacity-building. Saai! Stilte voor de storm, denk ik, het echte veldwerk begint vanaf half januari weer. Dat duurt nog wel even…..
Ben 2 weken vrij straks, moet zorgen dat ik dan wat meer van het land ga zien! Heb vanaf de 21 tot de 24^e december al vast het guesthouse van Astrid (oud VSO-er) geboekt in Kigali (ViaViaKigali). Als Gerjanne nog in Rwanda is, reis ik daarna naar haar toe. Zij woont in Nyamasheke district, wat vanaf Kigali 6 uur slingeren is in de bus. Het landschap is daar veel ruiger en ik ben er zeker benieuwd naar. En mocht ze niet meer in Rwanda zijn, dan maak ik vanaf Astrid een reisplan. Thuis blijven is geen optie.

Ga nog weer even naar de markt en dat is het dan voor vandaag.
Ondertussen zit ik weer in gepiep!! Nu is het wél de pieper van mijn buurjongen, volgens mij van Alex. Die wacht ook gewoon tot zijn elektriciteit het niet meer doet voordat hij actie onderneemt. Waarom zou je je eerder druk maken? Gelukkig stopt dat ding wel van 20.00 tot 08.00 uur én kan ik een geluid filteren als ik dat wil.
Het lijkt erop dat Alex een vooruitstrevende jonge Rwandees is, want sinds vorige week blijft Angel regelmatig slapen. Leuke vlotte meid, die na haar eerste nachtje mij moet vragen om haar de poort uit te laten. Want die zit natuurlijk op slot en Alex is al 06.30 uur naar zijn werk vertrokken. Even vergeten om sleutels voor haar achter te laten…… Kan me voorstellen dat ze zich daardoor een beetje opgelaten voelt, maar ze stelt zich netjes voor. Ze heeft mazzel dat ik het veld niet in hoefde, want anders was ik ook niet thuis geweest. Nu heeft ze haar eigen sleutels. Maar roept ze wel Good Morning naar binnen elke ochtend. Gezellig! Ik bedenk nu dat ze zijn vriendin is, maar misschien is het zijn zus…… maar die zag er toch anders uit in mijn herinnering. Af en toe moet ik wel ’s ochtends even mijn ogen dicht doen want vanuit mijn keukenraam en eetkamerraam heb ik zicht op de voordeur van Alex. Er zit maar een smal binnenplaatsje tussen. En hij vindt het geen probleem om in zijn blote bast met een witte handdoek om zijn middel naar zijn badhok te lopen of gewoon even buiten te staan. Nou vind ik dat ook geen probleem, maar ik doe toch maar alsof ik hem niet zie!
Heb nu zelfs, omdat ik tijd over heb, het Sinterklaasjournaal gekeken, haha! Toch leuk om in die sfeer te blijven…… vind er altijd geweldige humor in zitten en ben ook wel benieuwd hoe ze nu weer omgaan met het Pietengebeuren ….. Selina vertelde dat ze vorig jaar hier Sinterklaas heeft gevierd; aangezet door Sjanne en Maaike, met pepernoten en het dobbelstenenspel met kadootjes.

Woensdag
Wederom rustig dagje, verder met het uitwerken van de verschillende workshops, wat ik ontzettend leuk vind om te doen. Ben wel heel benieuwd naar hoe mijn team het gaat ervaren. Heb er veel samenwerkopdrachten en activerende werkvormen in gestopt. Dat zijn ze hier niet gewend: de omslag van knowledge based leren naar competence based leren is echt nog een grote verandering.

Mama Ali komt vragen of ze mijn vloer moet dweilen, ik vind het niet nodig dat ze dat om de dag komt doen, 1x in de week is prima. Maar blijkbaar wil ze graag iets doen en dus wijst ze naar mijn schoenen. Of ze die dan schoon mag maken? Ehm, vind ik ook niet echt nodig, maar vooruit: dat mag. Even het contrast tussen Alex en mij: hij heeft volgens mij wel 30 paar schoenen, ik heb er 2 die je zou kunnen schoonmaken. Schoenen zijn hier een statussymbool, vooral voor mannen, heb ik het idee. Mama Ali kan een hele zaterdagmiddag buiten zitten poetsen, omringd door de schoenen van Alex . Ben benieuwd wat er straks nog over is van mijn schoenen, want de veters én de zooltjes gaan eruit. Gelukkig overlegt ze even met mijn klusjesman (die Engels praat) of ze met water schoongemaakt mogen worden en kan ik mijn kurken zooltjes daardoor nog redden van een waterbad. En dus doet ze die met een borsteltje. Inmiddels staan mijn schoenen á la Africa te drogen op de heg. Ze zien er spic en span uit! Nu maar hopen dat ze morgen op tijd droog zijn, want dan moet ik op pad. Zal je net zien, mag ik eindelijk weer aan het werk, zijn mijn schoenen nog kledder.
Ik overhandig mama Ali de 2000 Rwfr, het bedrag dat ik van mijn FOO Theo heb doorgekregen. Daar is ze ontzettend blij mee en het levert me een hoop bedankjes én een knieval op. He jakkes, daar krijg ik een akelig gevoel bij! Hou even ruggespraak met Gerjanne, die verwacht dat dat hele dankbare er met de tijd wel vanaf gaat…….. dat hoop ik maar, want ze werkt er gewoon hard voor.
Ik heb haar nu nog niet zo hard nodig, maar straks als ik weer 5 dagen het werkveld in moet én van 06.00 tot 18.00 onder de pannen ben, wel. Hoor al van anderen dat ze hun cleaner of guard ook vragen om naar de markt te gaan én te koken. Want je schijnt kapot te zijn na deze lange werkdagen.

Mama Ali blijkt ook kinderen te hebben, er komen 2 kinderen met haar sleutel mijn compound binnen. Een opdracht van moeders, die is vast wat vergeten mee te nemen van de binnenplaats. Het meisje heb ik in mijn 1^e week hier al gezien, haar broer nog niet. Het meisje is wat brutaler, kijkt eerst van een afstandje naar binnen en als ik laat merken dat ik haar zie, gaat ze gewoon in mijn deuropening staan kijken. Haar broer blijft buiten op afstand. Na een tijdje negeren zwaai ik naar haar en in plaats van terugzwaaien vat ze dat op als een teken dat ze binnen mag komen. Nou ja vooruit. Ze wenkt haar broer maar die verroert zich niet. Ik probeer achter hun namen te komen. Ze snapt dat ik Monique heet, en vertelt me haar naam, klinkt alleen niet zo duidelijk. Dus vraag ik of ze het op wil schrijven. Wordt het niet duidelijker van, niet alle lettervormen kloppen volgens mij. Hetzelfde geldt voor haar broer, die wel met me wil praten als ik naar buiten loop.
Dus besluit ik dat ik haar voorlopig Queenie noem en haar broer Arie. Qua klank lijkt het er op.
Zal morgen mijn SLFs even laten lezen wat ze hebben geschreven, misschien kunnen die er wat van maken.

Beide kids zijn echt te vies om aan te pakken, zowel zijzelf als hun kleren ……heb ze natuurlijk wel een hand gegeven, maar ga na het afscheid maar gelijk mijn handen wassen en desinfecteren. Dat klinkt echt akelig, maar is een voorzorgsmaatregel die ik toch maar in acht moet nemen.
Ben benieuwd of ik ze nu vaker ga zien en of ik ze dan wat kan leren: Engels of een rekenspelletje misschien?
Regelmatig hoor ik hier ’s avonds een jong kind vreselijk huilen….. zou dat ook een kind van mama Ali zijn? Ik moet me af en toe even vastnagelen op mijn stoel, want het klinkt echt hartverscheurend. Maar ik kan moeilijk de buurt af gaan struinen en overal aankloppen…… en dan nog, kan ik dan ontdekken wat de oorzaak is? Louise heeft me verteld dat wanneer kinderen 2 zijn, ze niet meer aan de borst mogen. Moeders stoppen van de een op andere dag daarmee. Dat kan een oorzaak zijn……. Aanstellerij kan ook nog, volgens Gerjanne. Maar dat klinkt wel anders in mijn beleving.

Donderdag
Yes!! Dagje aan het werk met mijn team! Heerlijk!
Selina schuift aan en daardoor krijg ik weer meer inzicht in het hele BLF gebeuren. Het is echt een heel groot landelijk project waar op alle lagen in de overheidsscholen wordt gewerkt met schoolhoofden, decanen, mentoren en leraren om de opbrengsten van het onderwijs op te krikken en ervoor te zorgen dat er inclusief onderwijs is. Pffff, soms zitten de Engelse bewoordingen zo in mijn hoofd dat ik het niet eens meer goed in het Nederlands kan vertalen.
Selina werkt met schoolhoofden om ze professioneler te laten werken, zij krijgen scholing in hoe een school aan te sturen, hoe je leraren te ondersteunen, hoe maak je een beleidsplan, intervisie-bijeenkomsten kunt houden en hoe dat allemaal te stroomlijnen etc. etc. En wij ondersteunen weer de leraren in hun eigen ontwikkeling qua vaardigheden en klassenmanagement, hoe je alle leerlingen kunt betrekken, grote klassen kunt managen met een paar simpele trucjes (laat ze dit in Nederland niet als voorbeeld gebruiken dat grote klassen dus geen probleem hoeven te zijn!, hier is het echt noodzaak en er vallen veel kinderen uit omdat ze geen basis oppikken) en ook hoe ze elkaar professioneel kunnen ondersteunen door elke maand een COP (Community of Practice) te houden waarin ze ervaringen kunnen delen en samen oplossingen kunnen zoeken. Omdat wij het veldteam zijn, ondersteunen we ook de schoolhoofden in hun intervisiebijeenkomsten en geven advies.
Het team blijft heel bijzonder: zeer vaardig in het communiceren met schoolhoofden en leraren, goede ideeën, maar uitvoerend wordt heel lastig en als ik met ze daadwerkelijke praktische rekenopdrachten doe (zoals tangrams of rekenspellen) of hun selfstudy/huiswerk met ze naloop, zijn het net kinderen. Worden heel blij van deze opdrachten, gaan er andere spelletjes mee doen in plaats van de opdracht uitvoeren en steken elkaar de loef af om antwoorden te geven. Potloden worden uit elkaars handen gegrist én overal worden foto’s (vooral selfies) van gemaakt! Uitdaging blijft voor mij om er tempo in te houden, het juiste niveau te pakken, ze alert en bij de les te houden én mijn doelen te halen. Gaat steeds beter: balans tussen meedoen en aansturen.
DEM David schuift ook aan, heb hem weer behoorlijk achter de broek gezeten(helpt wel!) en die gooit binnen 5 minuten de hele planning voor de komende week weer om! Ik heb het zelf ook al 2x omgegooid omdat we om de haverklap door het hoofdkantoor naar Kigali worden geroepen voor een meeting over het een of ander, waardoor iedereen zijn planning weer moet omgooien. Nu heb ik maar 1 district en heb een samenwerking met 2 buurdistricten, Selina werkt in 6 districten! Die wordt helemaal knettergek. Iedereen moet paar uur reizen, ik heb mazzel met mijn 3 uur. En er zijn altijd 1 of 2 overnachtingen bij dus het hele hotel zit dan vol met VSO-mensen. Maar ik moet zeggen dat de meetings wel zinvol zijn tot nu toe én dat het heel leuk is om iedereen dan weer te spreken.

Morgen weer zo’n dag!! Mijn 10 minuten Sinterklaasjournaal waar ik ontzettend van de humor geniet, zo simpel en tegelijk hilarisch! Uurtje lezen en op tijd weer slapen.

Vrijdag
Had me verheugd op weer een dagje met mijn team aan het werk. Dat is ook gebeurd, maar we hebben de hele ochtend allerlei andere dingen moeten doen dan op mijn planning stond. David gooit wéér mijn planning in de war: er moet een lijst gemaakt worden van de scholen die het beste presteren in Engels. En dat moet meteen, want dat moeten ze natuurlijk gelijk hebben. Daarna de administratie van de afgelopen maand zodat alle kosten gedeclareerd worden wat echt weer een hels karwei was. In het kader van “choose your battles” ga ik hier verder niets over zeggen…..

Ik kan dus niet zeggen dat ik dit een zinvolle betekenisvolle dag vond.
Ga me maar richten op de komende dagen, reizen met Louise. Vanavond plan maken, morgen vertrekken, is het idee. Hoop dat het ons lukt!

Noot: “the views expressed in this blog are the author’s own and do not necessarily reflect those of VSO”